• Przejdź do menu głównego
  • Przejdź do treści strony
  • Przejdź do wyszukiwarki
  • Przejdź do mapy serwisu i danych kontaktowych
Logo serwisu Regionwielkopolska.pl Logo serwisu Regionwielkopolska.pl
  • Baza wiedzy
    • Dzieje Wielkopolski
    • Przyroda i jej ochrona
    • Kultura ludowa
    • Architektura
    • Wybitni Wielkopolanie
    • Turystyka
    • Wielkopolskie naj…
    • Ciekawostki
  • Katalog obiektów
    • Miejsca historyczne
    • Muzea
    • Obiekty drewniane
    • Obiekty sakralne
    • Parki krajobrazowe
    • Parki narodowe
    • Pomniki
    • Pomniki przyrody
    • Rezerwaty
    • Zamki, pałace, dwory
    • Pozostałe
  • Wydarzenia
  • Informacje praktyczne
  • O nas
  • Questy
Twój schowek (0)

Regionwielkopolska.pl - wszystko o Wielkopolsce

Patron serwisu: Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu Patron serwisu: Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu
Twój schowek (0)
A- A A+
A
  • Baza wiedzy
    • Dzieje Wielkopolski
    • Przyroda i jej ochrona
    • Kultura ludowa
    • Architektura
    • Wybitni Wielkopolanie
    • Turystyka
    • Wielkopolskie naj…
    • Ciekawostki
  • Katalog obiektów
    • Miejsca historyczne
    • Muzea
    • Obiekty drewniane
    • Obiekty sakralne
    • Parki krajobrazowe
    • Parki narodowe
    • Pomniki
    • Pomniki przyrody
    • Rezerwaty
    • Zamki, pałace, dwory
    • Pozostałe
  • Wydarzenia
  • Informacje praktyczne
  • O nas
  • Questy
Strona główna | Architektura | Gotyk | Budowle świeckie

Budowle świeckie

  • Styl romański
  • Gotyk
    • Sztuka
    • Budowle świeckie
    • Kościoły i klasztory
  • Renesans i manieryzm
  • Barok i rokoko
  • Klasycyzm
  • Eklektyzm, secesja, modernizm
    • Modernizm
    • Secesja
    • Eklektyzm
  • Postmodernizm
  • Architektura drewniana

Budowle świeckie

dział:

Architektura

komentarze: 0
  • dodaj do schowka
  • usuń ze schowka

Mury obronne
Z doby gotyku zachowały się też pozostałości murowanych urządzeń obronnych w miastach. Ich wzniesienie spowodowane było przede wszystkim chęcią zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony własnego dorobku przed wyprawami rabunkowymi czy obcymi wojskami (był to okres rozbicia dzielnicowego, najazdów krzyżackich, napadów na kupców itp.). Potężne mury, baszty i wieże budziły też respekt i podnosiły prestiż ich właściciela – rycerza czy dostojnika kościelnego, a także społeczności miejskiej.

Jak wykazały badania, do początków XV w. obwarowania powstały w 12 wielkopolskich miastach. Dziś można je oglądać tylko w stanie szczątkowym (nie zachowała się w całości np. żadna baszta czy brama, jakich wiele spotkać można na Śląsku, Pomorzu czy w Małopolsce), a przebiegu murów domyślamy się z układu ulic. Najwięcej pozostałości obwarowań zachowało się we Wschowie. Przed 1409 r. ukończono tu mury o obwodzie 900 m, z których pozostało kilka dłuższych fragmentów z kamieni i cegieł, ostatnio ładnie wyeksponowanych, na miejscu fosy zaś znajdują się planty. Dawna wieża Bramy Polskiej została zaadaptowana na dzwonnicę kościoła ewangelickiego.

Sporo fragmentów murów miejskich zachowało się w Kaliszu, gdzie m.in. wykorzystano je przy budowie kamienic czy ogrodzeń dzielących posesje. Najbardziej znany jest 90-metrowy odcinek muru przy katedrze. Popularna baszta Dorotka przy kolegiacie nie stanowi oryginalnego elementu obwarowań z XIII-XIV w., gdyż w obecnym kształcie powstała dopiero w XVI w., podobnie jak tzw. Wanatówka (dawna Baszta Jezuicka).

W pozostałych miastach pozostałości obwarowań są jeszcze mniej liczne. W Poznaniu zachowało się tylko pięć drobnych fragmentów z XIII-XIV w., z których najbardziej efektowna jest część murów bastei przy ul. Masztalarskiej. Niedawno odsłonięto fragment dawnej baszty zachowany w murach klasztoru Dominikanek (obecnie Salezjanów) przy tej samej ulicy, przeprowadzone badania pozwoliły też na wyeksponowanie przyziemia dawnej Bramy Wronieckiej i przylegającego do niej od zachodu odcinka muru obronnego. Od lat trwają starania o częściowe odtworzenie innych fragmentów poznańskich obwarowań, a zarys reliktów odkrywanych podczas prac wykopaliskowych jest zaznaczany w nawierzchni ulic.

W Kościanie (nad Obrą, przy Wałach Żegockiego) istnieje kilkunastometrowy łukowaty odcinek muru sprzed 1422 r. Po murach okalających Gniezno (z XIII/XIV w.) zachował się fragment wtopiony w południową część ogrodzenia kościoła farnego. W Słupcy z obwarowań wzniesionych w latach 1375-80 pozostały niewielkie odcinki przy ulicach Kościuszki i Okopowej. Jeszcze mniej zachowało się w Pyzdrach – szczątki ceglanego muru sprzed połowy XIV w. na posesji przy ul. Kaliskiej 35. W Stawiszynie i Środzie pozostałości obwarowań można odnaleźć w murach domów i ogrodzeń (lub wtórnie użyto przy ich wznoszeniu cegieł gotyckich), w Koninie zaś, Międzyrzeczu i Żninie na powierzchni nie zachowały się żadne ślady istniejących dawniej murów miejskich.

W średniowieczu weszła w użycie broń palna (pierwsza wzmianka o jej stosowaniu w Polsce pochodzi z 1383 r. z Pyzdr). Ceglane mury – dotąd zdobywane z użyciem łuków, kuszy, taranów i machin oblężniczych – przestały być właściwym zabezpieczeniem na wypadek wojny, choć nadal świetnie chroniły przed napadami rabusiów oraz zapewniały kontrolę ruchu do i z miasta. Nie dziwi więc, że takie anachroniczne już rozwiązania powstawały w kolejnych ośrodkach, np. mury miejskie w Buku wzniesiono na początku XVI w. (pamiątką po nich są tylko odcinki fosy i ul. Mury), a ok. 1537 r. powstały obwarowania Odolanowa (rozebrane bez śladu).
W dawnych czasach o obronę dbały wszystkie miasta, ale gdy małego ośrodka nie było stać na wzniesienie murów, czyniono to prostszymi sposobami. Sypano więc wały ziemne, kopano fosy, stawiano palisady, a na wlotach głównych traktów wznoszono bramy (nawet drewniane), które zamykano w razie potrzeby. Wiemy o tym ze źródeł pisanych lub przeprowadzonych badań urbanistycznych, gdyż w późniejszych wiekach takie umocnienia przestały być potrzebne i je rozebrano.

Strony: 1 2 3 4

Komentarze (0)

Dodaj komentarz

Do wiadomości redakcji
( nie będzie publikowany )

Partnerzy

  • Radio Poznań
  • Głos Wielkopolski
  • Nasze Miasto
  • Koleje Wielkopolskie
Baza wiedzy
  • Dzieje Wielkopolski
  • Przyroda i jej ochrona
  • Kultura ludowa
  • Architektura
  • Wybitni Wielkopolanie
  • Turystyka
  • Wielkopolskie naj…
  • Ciekawostki
Katalog obiektów
  • Miejsca historyczne
  • Muzea
  • Obiekty drewniane
  • Obiekty sakralne
  • Parki krajobrazowe
  • Parki narodowe
  • Pomniki
  • Pomniki przyrody
  • Rezerwaty
  • Zamki, pałace, dwory
  • Pozostałe
Wydarzenia
  • Najbliższe wydarzenia
  • Przydatne informacje
  • Strony o Wielkopolsce
O nas
  • O nas
  • O Pracowni Krajoznawczej
  • Używamy pliki cookies

Patroni serwisu:

  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu
  • Samorząd Województwa Wielkopolskiego
© Copyrights by Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu
  • Polityka prywatności
  • Dostępność serwisu