Terminu odrodzenie (franc. renaissance) dla nowej epoki w sztuce, która nastąpiła po okresie gotyku, pierwszy użył Giorgio Vasari, żyjący w XVI w. włoski malarz, architekt, rzeźbiarz i autor pierwszego opracowania na temat historii sztuki. Epoka ta cechowała się odrodzeniem człowieka jako jednostki, w sztuce natomiast było to odrodzenie starożytnego ideału piękna.

Wprowadzenie renesansu w Polsce zawdzięczamy królowi Zygmuntowi I Staremu. Po jego wstąpieniu na tron i zaślubinach z Boną Sforzą napłynęli do Polski włoscy architekci, rzeźbiarze, a także poeci i muzycy. Młodzi Polacy chętnie wówczas studiowali na uniwersytetach włoskich. Pochodzący z Italii humanizm trafił w całym kraju na podatny grunt.

Charakterystyczne zwrócenie się ku człowiekowi przejawiło się wzrostem liczby budowli świeckich. Ludzie odrodzenia, troszcząc się o wygodę doczesnego życia, zaczynali przebudowywać gotyckie zamki, wznosić nowe wielkopańskie dwory. Bogaciły się również miasta, a ich mieszkańcy stawiali nowe kamienice, przebudowywali także stojące na rynkach ratusze. Choć renesans miał przede wszystkim świecki charakter, rozwijała się też architektura sakralna – powstawały dobudowywane do kościołów kaplice, a także ołtarze, nagrobki i inne elementy wyposażenia świątyń.

W architekturze polskiego renesansu, który datować można na lata 1500-1650, wyróżnia się trzy okresy, liczące w przybliżeniu po 50 lat. Należy jednak zauważyć, że w XVI i w 1 połowie XVII w. w sztuce polskiej renesans i wywodzący się z niego manieryzm występowały równolegle lub splatały się z późną fazą gotyku i wczesnym barokiem.