Podobne założenie pałacowe odkryto w Gieczu (powiat średzki), położonym ok. 25 km na południe od Ostrowa Lednickiego. Badania archeologiczne prowadzone na terenie tego strategicznego dla monarchii wczesnopiastowskiej grodu dostarczyły wielu interesujących odkryć. Budowa palatium na planie prostokąta o długości 35 m i szerokości 16 m z nieznanego powodu została zaniechana na poziomie fundamentów. Przypuszcza się, że przyczyną przerwania prac był najazd czeski w 1038 r. Fundamenty wykonane są z dużych, spojonych gliną kamieni narzutowych. W odróżnieniu od kaplicy lednickiej fundament kaplicy w Gieczu tworzy idealny okrąg. Do reliktów architektury kamiennej w Gieczu należą także odsłonięte w północnej części grodu fragmenty jednego z najwcześniejszych w Wielkopolsce kościołów grodowych. Na terenie grodziska utworzono rezerwat archeologiczny i stałą wystawę znalezionych tam zabytków. We wsi, na dawnym podgrodziu, znajduje się kościół romański z XII w. z romańską kropielnicą i mensą ołtarzową, a także znajdującymi się pod posadzką fragmentami wcześniejszej świątyni przedromańskiej.
Przypuszcza się, że również w stołecznym grodzie, jakim było Gniezno, powinno znajdować się palatium analogiczne do opisanych, ale dotychczas nie udało się go zlokalizować. Prowadzone w ostatnich latach badania archeologiczne potwierdziły natomiast istnienie palatium w Poznaniu, w zespole grodowym obok dzisiejszego kościoła Najświętszej Marii Panny na Ostrowie Tumskim.
Pierwsi władcy byli nie tylko właścicielami ziem i ich bogactw, ale także sędziami i wodzami sił zbrojnych. Dla lepszego sprawowania władzy podróżowali oni od grodu do grodu. W drodze towarzyszył im cały dwór: doradcy, drużynnicy część starszyzny plemiennej, a także krewni i powinowaci. Ośrodek władzy przemieszczał się wraz z księciem i dworem. Nie istniała więc stała stolica kraju, jak to jest obecnie, choć niektóre grody, ze względu na swą zasobność i położenie, częściej gościły władcę. Do takich grodów należały Gniezno i Poznań.
Po przyjęciu chrześcijaństwa i powstaniu w 968 r. biskupstwa w Poznaniu wzniesiono tam w końcu X w. pierwszą katedrę. Była to trójnawowa bazylika o długości 49 m i szerokości nawy głównej 8,5 m, zakończona prezbiterium z absydą. Relikty budowli przedromańskiej i romańskiej można oglądać w podziemiach obecnej katedry. Są to fragmenty murów osadzonych na fundamentach z głazów narzutowych, wykonanych z kamieni polnych spajanych zaprawą wapienną, a także część basenu chrzcielnego oraz kamienne grobowce, będące najprawdopodobniej pozostałościami grobów pierwszych polskich władców: Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Misa chrzcielna o średnicy ok. 4 m, wykonana z twardej zaprawy wapiennej, powstała zapewne jeszcze przed wzniesieniem pierwszej świątyni. Pierwsza katedra została zniszczona w 1038 r., podczas najazdu księcia Brzetysława I. Odbudowano ją przypuszczalnie pod koniec XI lub na początku XII w. W porównaniu do poprzedniej budowli zmieniono chór i część zachodnią. W niszach po bokach krypty znajdują się bazy filarów, pozostałość po tej drugiej, już romańskiej katedrze.
W Gnieźnie za czasów Mieszka I powstała na podgrodziu przedromańska świątynia, w której – jak napisał Długosz – pochowano księżnę Dobrawę. W tym kościele cesarz Otton III ufundował wspaniały ołtarz ku czci św. Wojciecha. Po 1018 r. rozpoczęto wznoszenie trójnawowej bazyliki, ale w czasie najazdu czeskiego i ten kościół uległ zniszczeniu. Pozostałość odbudowano na okazałą świątynię w stylu romańskim. W podziemiach obecnej katedry odkryto i wyeksponowano znaczne fragmenty wcześniejszych budowli, m.in. absydę ze szczątkami polichromii, fragmenty posadzki z płytek ceramicznych pokrytych kolorową glazurą oraz zachowaną w pierwotnym miejscu płytę nagrobną, z najstarszą w Polsce – pochodzącą z ok. 1008 r. – czterowierszową inskrypcją, informującą o złożeniu tu szczątków trzech braci zakonnych.
