• Przejdź do menu głównego
  • Przejdź do treści strony
  • Przejdź do wyszukiwarki
  • Przejdź do mapy serwisu i danych kontaktowych
Logo serwisu Regionwielkopolska.pl Logo serwisu Regionwielkopolska.pl
  • Baza wiedzy
    • Dzieje Wielkopolski
    • Przyroda i jej ochrona
    • Kultura ludowa
    • Architektura
    • Wybitni Wielkopolanie
    • Turystyka
    • Wielkopolskie naj…
    • Ciekawostki
  • Katalog obiektów
    • Miejsca historyczne
    • Muzea
    • Obiekty drewniane
    • Obiekty sakralne
    • Parki krajobrazowe
    • Parki narodowe
    • Pomniki
    • Pomniki przyrody
    • Rezerwaty
    • Zamki, pałace, dwory
    • Pozostałe
  • Wydarzenia
  • Informacje praktyczne
  • O nas
  • Questy
Twój schowek (0)

Regionwielkopolska.pl - wszystko o Wielkopolsce

Patron serwisu: Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu Patron serwisu: Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu
Twój schowek (0)
A- A A+
A
  • Baza wiedzy
    • Dzieje Wielkopolski
    • Przyroda i jej ochrona
    • Kultura ludowa
    • Architektura
    • Wybitni Wielkopolanie
    • Turystyka
    • Wielkopolskie naj…
    • Ciekawostki
  • Katalog obiektów
    • Miejsca historyczne
    • Muzea
    • Obiekty drewniane
    • Obiekty sakralne
    • Parki krajobrazowe
    • Parki narodowe
    • Pomniki
    • Pomniki przyrody
    • Rezerwaty
    • Zamki, pałace, dwory
    • Pozostałe
  • Wydarzenia
  • Informacje praktyczne
  • O nas
  • Questy
Strona główna | Dzieje Wielkopolski | Ważniejsze wydarzenia | Fundacja opata Kosmowskiego

Fundacja opata Kosmowskiego

  • Powstanie Wielkopolskie
  • Ważniejsze rocznice
  • Ważniejsze wydarzenia
  • Kalendarium dziejów
  • Dzieje miast

Fundacja opata Kosmowskiego

dział:

Dzieje Wielkopolski

komentarze: 0
  • dodaj do schowka
  • usuń ze schowka

Trzemeszno - miasto w powiecie gnieźnieńskim zapisało się w znaczący sposób w historii wielkopolskiej edukacji na przełomie XVIII i XIX w. dzięki postaci opata Michała Kosmowskiego. Dla upamiętnienia jego niezwykłych zasług mieszkańcy  nadali jego imię obszernemu placowi w zachodniej części miasta. To za jego rządów nastąpił znaczny rozwój przestrzenny Trzemeszna. Urodzony w pobliskim Słowikowie Michał Kosmowski (1725-1804), herbu Kościesza, przez długie lata był członkiem zgromadzenia kanoników regularnych i lateraneńskich św. Augustyna w Trzemesznie. Tu piastował od 1762 r. funkcję opata, a od 1791 r. był biskupem sufraganem gnieźnieńskim.

Spośród jego dokonań na rzecz miasta (m.in. przebudowa bazyliki Wniebowzięcia NMP, budowa szpitala św. Łazarza, browaru, młynów wodnych, budynków gospodarczych i mieszkalnych) na szczególne uznanie zasługuje ufundowanie w 1773 r. Kolegium Trzemeszeńskiego z alumnatem, czyli gimnazjum dla 12 alumnów duchownych, oraz szkoły publicznej.

Utworzył je, gdyż ubolewał nad niskim stanem oświaty i upadkiem szkolnictwa polskiego, pragnąc zarazem zdolnej, a niezamożnej młodzieży umożliwić kształcenie. W latach 1773-75 w pobliżu bazyliki wzniesiono niewielkie, trójskrzydłowe zabudowania Kolegium Trzemeszeńskiego, którego działalność miała być wzorowana na słynnym Collegium Nobilium Stanisława Konarskiego w Warszawie.

Zabudowania te przetrwały do dzisiaj, a na bramie frontowej widnieje marmurowa tablica z podobizną króla Stanisława Augusta Poniatowskiego i jego monogramem, Oko Opatrzności, herby Polski i Litwy, herb króla Ciołek oraz łaciński napis erekcyjny: Stanisław August król, nauk wspaniały odnowiciel, za którego panowania kolegium dźwignięte w pomyślnym roku 1773, ukończone w 1775, niech przetrwa i uwieczni się.

Fundację opata Kosmowskiego zatwierdził w 1775 r. sejm, w stosownym dokumencie stwierdzając: Zapatrując się na chwalebne i pożyteczne Kościołowi i Ojczyźnie dzieło, przez W. Michała Kosmowskiego, Opata Klaustralnego Trzemeszeńskiego, dla edukacyi dwunastu z szlachetney młodzi narodowej alumnów z konwiktem i szkołami w mieście Trzemesznie, przy opactwie i kościele nowo ustanowione i dochodem przyzwoitem opatrzone, pomienioną fundacyę mocą Sejmu tego zupełnie zatwierdzamy.

Fundację zatwierdził także papież Klemens XIV. Uroczyste otwarcie kolegium nastąpiło 4 V 1776 r., a z pierwszych nauczycieli można wymienić m.in. księży Kajetana Grochowickiego, Antoniego Poniatowskiego i Józefa Raczyńskiego. Była to bezpłatna szkoła średnia, przeznaczona nie tylko dla młodzieży szlacheckiej. Michał Kosmowski ufundował również kilka stypendiów. Statut uczelni i alumnatu, a także regulamin życia szkolnego i internatu świadczą o znajomości spraw wychowawczych oraz o zmyśle organizacyjnym fundatora.

Kolegium Trzemeszeńskie w pierwotnej formie działało do śmierci fundatora, tj. do 1804 r. Spośród jego pierwszych absolwentów należy wymienić Jędrzeja Śniadeckiego, późniejszego profesora Uniwersytetu Wileńskiego. Mimo różnych przeciwności szkoła kontynuowała swą działalność przez cały wiek XIX, będąc – obok Poznania i Ostrowa Wielkopolskiego – jedną z trzech katolickich szkół średnich na terenie Wielkiego Księstwa Poznańskiego.

W latach 1855-59 wzniesiono nowy budynek szkoły. W XIX w. szkołę ukończyło wielu wybitnych ludzi, m.in. Stefan Garczyński, Marian Langiewicz, Hipolit Cegielski, Jędrzej Moraczewski, Józef Chociszewski, Klemens Tomczek, Florian Stablewski. Wielu uczniów trzemeszeńskiej szkoły zapisało piękne karty w historii walk o polskość w czasach zaborów.

Wraz z odzyskaniem przez Polskę niepodległości nastały pomyślne czasy dla szkoły. W 1932 r. Państwowe Gimnazjum i Liceum w Trzemesznie otrzymało imię Michała Kosmowskiego. Obecnie piękną, ponad 200-letnią tradycję Alma Mater Tremesnensis kontynuuje Zespół Szkół – Liceum im. M. Kosmowskiego i Gimnazjum.

Galeria artykułu

  • Budynek kolegium Michała Kosmowskiego w Trzemesznie

Komentarze (0)

Dodaj komentarz

Do wiadomości redakcji
( nie będzie publikowany )

Partnerzy

  • Radio Poznań
  • Głos Wielkopolski
  • Nasze Miasto
  • Koleje Wielkopolskie
Baza wiedzy
  • Dzieje Wielkopolski
  • Przyroda i jej ochrona
  • Kultura ludowa
  • Architektura
  • Wybitni Wielkopolanie
  • Turystyka
  • Wielkopolskie naj…
  • Ciekawostki
Katalog obiektów
  • Miejsca historyczne
  • Muzea
  • Obiekty drewniane
  • Obiekty sakralne
  • Parki krajobrazowe
  • Parki narodowe
  • Pomniki
  • Pomniki przyrody
  • Rezerwaty
  • Zamki, pałace, dwory
  • Pozostałe
Wydarzenia
  • Najbliższe wydarzenia
  • Przydatne informacje
  • Strony o Wielkopolsce
O nas
  • O nas
  • O Pracowni Krajoznawczej
  • Używamy pliki cookies

Patroni serwisu:

  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu
  • Samorząd Województwa Wielkopolskiego
© Copyrights by Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu
  • Polityka prywatności
  • Dostępność serwisu