Pałac w Rogalinie należy do pereł architektury wielkopolskiej. Ta siedziba znaczącego rodu Raczyńskich przez wiele dziesięcioleci promieniowała kulturą. Tu działał założyciel Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu, Edward Raczyński. Jednak Rogalin to nie tylko pałac i położona w jednej z oficyn piękna powozownia. Do południowego skrzydła pałacu rogalińskiego przylega galeria obrazów, chętnie odwiedzana przez wycieczki poznające Wielkopolskę.
Jej założycielem był Edward Aleksander Raczyński. Wychowany w atmosferze szacunku dla sztuki, na swój sposób kontynuował tradycje kolekcjonerskie dziadka Edwarda i jego brata Atanazego Raczyńskiego (1788-1874) – twórcy wielkiej galerii malarstwa neoromantycznego, dziś znajdującej się w zbiorach Muzeum Narodowego w Poznaniu.
W młodości Edward Aleksander Raczyński podróżował, uczestniczył w wojnach i powstaniach, ale nie miał szczęśliwej ręki w sprawach gospodarczych. Było tak do 1886 r., gdy ożenił się z Różą z Potockich Krasińską (1849-1937), świetną organizatorką i gospodynią. Jej mąż mógł się wówczas zająć kolekcjonowaniem dzieł sztuki, zwłaszcza obrazów. Kupował je z wystaw, a najczęściej wprost z pracowni artystów, głównie krakowskich i warszawskich. Zgromadził w ten sposób znaczny zbiór dzieł m.in. Stanisława Wyspiańskiego, Józefa Mehoffera, Józefa Pankiewicza, Władysława Podkowińskiego, Olgi Boznańskiej, Juliana Fałata, Leona Wyczółkowskiego. W 1897 r. Raczyński zakupił monumentalny obraz Joanna d'Arc, pędzla Jana Matejki, największego polskiego malarza historycznego. Dzieło to swoim ogromem (prawie 5 × 10 m) przytłoczyło jedną z sal i zadecydowało o wymiarach budynku specjalnie postawionego dla pomieszczenia zbiorów. Na szczególną uwagę zasługuje prezentowana w Rogalinie największa w kraju kolekcja dzieł Jacka Malczewskiego – ucznia Matejki, malarza symbolisty z przełomu XIX i XX w.
Malarze innych narodowości to głównie Francuzi i Niemcy. Ich dzieła Raczyński kupował zagranicą podczas wystaw w salonach, głównie w Paryżu i w Monachium. Tak w rogalińskiej kolekcji pojawiły się dzieła m.in. Alberta Besnarda, Fritsa Thaulowa, Emila Boyera.
Kolekcja rogalińska była jednym z trzech największych na ziemiach polskich zbiorów malarstwa, obok galerii Ignacego Korwin-Milewskiego i Feliksa Jasieńskiego. Ważne, że przetrwała do dziś w kształcie niewiele zmienionym. Obecnie jest własnością Fundacji im. Raczyńskich, powołanej przez ostatniego z rodu, Edwarda Bernarda, byłego ambasadora i prezydenta, który dziś spoczywa w rodowym mauzoleum niedaleko galerii swego ojca.
