INOWROCŁAW

Stolica Kujaw Zachodnich, miasto powiatowe, o bogatej historii. Uzdrowisko, ważny punkt na trasie Szlaku Piastowskiego.

Historia

W dokumentach historycznych po raz pierwszy pojawił się Inowrocław w 1185 r. pod nazwą Novo Wladislaw. W końcu XIII w. powstało księstwo kujawskie, z obronnym grodem położonym w okolicach dzisiejszego kościoła NMP. Księstwo kujawskie, podzielone przez księcia Ziemomysła w 1287 r. na księstwa bydgoskie, gniewkowskie i inowrocławskie, przetrwało do poł. XIV w. W poł. XIII w. księciem kujawskim był Kazimierz Kujawski (zm. 1267), syn Konrada Mazowieckiego i ojciec Władysława Łokietka.
W poł. XIII w. Inowrocław otrzymał miejskie prawo magdeburskie. Miasto, położone opodal granic państwa krzyżackiego, często narażone było na najazdy wojsk zakonnych. W 1321 r. ogłoszono tu wyrok sądu papieskiego w sporze między Władysławem Łokietkiem i Krzyżakami. Od poł. XIV w. Inowrocław był stolicą województwa i siedzibą starostwa. Województwo inowrocławskie obejmowało m.in. Bydgoszcz, Koronowo, Pakość, Barcin, Starą Nieszawę (dziś Podgórz – przemieście Torunia). Miasto stanowiło własność królewską. Dla zabezpieczenia przed grabieżami, głównie krzyżackimi, w XV w. wzniesiono mury obronne i fosy. W murach były trzy bramy (Toruńska, Bydgoska i Poznańska) oraz 16 baszt. W obrębie murów znajdował się zamek. W 1458 r. Inowrocław zobowiązany był wysłać na wyprawę malborską 20 żołnierzy (tyle samo co Gniezno, Poznań wysyłał 60).
Wojny szwedzkie i zarazy zahamowały rozwój miasta. W 1772 r. zagarnęli je Prusacy – zaczął się prawie 150-letni okres niewoli i germanizacji. W 1873 r. powstała kopalnia i warzelnia soli. W końcu XIX w. Inowrocław stał się znaczącym węzłem kolejowym i ośrodkiem przemysłowym. W 1875 r. założono uzdrowisko. 5 stycznia 1919 r., po ciężkich walkach, miasto opanowali powstańcy wielkopolscy. W okresie okupacji hitlerowskiej na Błoniach istniał obóz pracy, w Mątwach więziono jeńców wojennych, a w Łojewie był obóz pracy dla Żydów. Inowrocław wyzwolony został 22 stycznia 1945 r.

Warto zobaczyć:

Na południowy zachód od Rynku wznosi się kościół św. Mikołaja. Kilkakrotnie przebudowywany, jest obecnie późnogotycką, trójnawową bazyliką.
Na północ od Kościoła przy ul. św. Mikołaja dom nr 31, w którym w latach 1879–1880 mieszkał Jan Kasprowicz.
Wokół pl. Klasztornego kilka godnych uwagi obiektów. Neoromański kościół św. Krzyża, dawna świątynia ewangelicka, pochodzi z 1863 r.
Nieco dalej, przy ul. Kościuszki 19, jedna z najstarszych kamienic w Inowrocławiu o gotyckim zrębie murów, siedziba wagi miejskiej od XVI do XIX w.
Muzeum im. Jana Kasprowicza (pl. Klasztorny 2) gromadzi zbiory dotyczące dziejów miasta i biograficzno-pamiątkarskie, poświęcone wybitnym ludziom Kujaw Zach. (Stanisławowi Przybyszewskiemu, Janowi Kasprowiczowi, Stanisławowi Szenicowi, Stanisławowi Helsztyńskiemu), a także pamiątki po nieistniejącej dziś kopalni soli.
Ul. Toruńską i przez Skwer Sybiraków (pomnik ofiar) do kościoła Imienia NMP.

Przy ul. Biskupa A. Laubitza, na zachód od Ruiny, zbudowano w latach 1898–1901 kościół Zwiastowania NMP, jedną z bardziej okazałych budowli neoromańskich w kraju.
Zachodni odcinek ul. Solankowej i przylegające do niej ulice dzielnicy uzdrowiskowej zabudowane są sanatoriami, pensjonatami i budynkami mieszkalnymi. Są to budynki eklektyczne (z końca XIX i z 1. poł. XX w.) i modernistyczne (z 2. poł. XX w.). Warto zwrócić uwagę na neorenesansowy pałacyk z 1896 r. przy ul. Solankowej 23 i zbudowaną w tym samym stylu willę przy ul. Solankowej 38.
Na północ od ul. Solankowej, przy skrzyżowaniu z ul. Staszica w otoczeniu zieleni wznosi się pomnik Jana Kasprowicza (Edward Haupt, 1930), zburzony przez hitlerowców, odbudowany w 1966 r. Nieco dalej, przy ul. Ratuszowej, znajduje się kościół śś. Barbary i Maurycego, zbudowany w latach 1927–1929 według projektu Mariana Andrzejewskiego – jeden z pierwszych w Polsce kościołów o konstrukcji żelbetowej.
Na zachód ul. Solankowa doprowadza do Parku Solankowego. Powstanie uzdrowiska w Inowrocławiu związane jest z istnieniem pod miastem wysadu solnego i uruchomieniem kopalni soli. Na źródła solanki natrafiono w 1835 r. w czasie wiercenia studni, na głębokości 25 m. W 1873 r. powstała kopalnia i warzelnia soli. Położenie miasta na dużym podziemnym wysadzie solnym sprawia, że na jego obszarze występują liczne źródła wód słonych. Pierwszy zakład kąpielowy w Inowrocławiu powstał w 1875 r. z inicjatywy dr Zygmunta Wilkońskiego. Znaczny rozwój uzdrowiska nastąpił w okresie międzywojennym. Dzisiaj należy ono do największych na nizinach w Polsce. W ciągu roku z jego usług korzysta ok. 20 000 osób. Podstawą działalności uzdrowiska są solanki jodo-bromowe, o dużej zawartości soli potasu i magnezu oraz o znacznym stężeniu (ok. 3,2% – jedne z najsilniejszych w Europie), a także solanki gorzkie, podobne do solanek w Karlovych Varach, o stężeniu soli 0,4–1,6%. Uzdrowisko posiada liczne urządzenia do kąpieli solankowych, kwasowęglowych, tlenowych, borowinowych, zakład przyrodolecznictwa z oddziałami wodolecznictwa, wziewalnią, oddziałem fizykoterapii i pijalnią wód mineralnych.

Więcej:
Łęcki Włodzimierz, Na Szlaku Piastowskim: przewodnik, Warszawa 1989.
Sikorska Janina, Inowrocław: dzieje, zabytki, okolice, legendy, Inowrocław 1997.
www.inowroclaw.pl