MIŁOSŁAW

Miasto położone nad Miłosławką (lewy dopływ Moskawy), około 15 km na południe od Wrześni. Znane z największej bitwy w czasie wielkopolskiego powstania Wiosny Ludów, jaka rozegrała się pod Miłosławiem w 1848 r. W 1899 r. odsłonięto tutaj pierwszy na ziemiach polskich pomnik Juliusza Słowackiego, a w uroczystości uczestniczył pisarz Henryk Sienkiewicz.

Historia

Dawna osada targowa, położona na skrzyżowaniu traktów handlowych, wzmiankowana w 1314 r. jako własność rodu Doliwów Miłosławskich. W 1382 r. odbył się tu zjazd rycerstwa wielkopolskiego sprzeciwiającego się oddaniu korony królewskiej Zygmuntowi Luksemburskiemu po śmierci Ludwika Węgierskiego. Miłosław musiał więc być już wówczas znaczącą osadą.
Przed 1397 r. otrzymał on prawa miejskie. Od 1487 r. aż do połowy XVII w. był w rękach Górskich. W 1539 r. nastąpiła ponowna lokacja miasta na prawie magdeburskim. W końcu XVI w. Miłosław był znaczącym ośrodkiem rzemiosła. W pożarze w 1599 r. spłonęło niemal całe miasto. W 1607 r. odbył się tu synod luterański, na którym stworzono zręby organizacyjne protestantyzmu w Wielkopolsce. W czasie wojen szwedzkich przez miasto przechodziły oddziały Stefana Czarnieckiego i Jerzego Lubomirskiego.
Na początku XVIII w. Miłosław był własnością Grabskich, a od 1777 r. Mielżyńskich, w rękach których pozostał do końca XIX w. Podczas Wiosny Ludów (1848 r.) był jednym z czterech najważniejszych ośrodków powstańczych. Tu pod Miłosławiem 30 kwietnia polscy ułani, strzelcy i kosynierzy pod wodzą Ludwika Mierosławskiego i Feliksa Białoskórnickiego stoczyli zwycięską bitwę z wojskami pruskimi. Po Mielżyńskich Miłosław przeszedł w ręce Kościelskich. W 1928 r. prezydent Rzeczypospolitej Ignacy Mościcki zatrzymał się w Miłosławiu i złożył wieniec pod pomnikiem kosynierów miłosławskich. Tutaj w 1890 r. urodził się Bronisław Hager, wybitny lekarz, działacz niepodległościowy i społeczny.

Warto zobaczyć

W centrum miasta rynek (obecnie plac Wiosny Ludów) z głazem-pomnikiem poświęconym dzieciom miłosławskim walczącym o mowę polską w latach 1901–1904 i 1906–1907. Dom nr 24 przy rynku to dawny budynek Bazaru, o który w 1848 r. toczyły się najcięższe walki, co upamiętnia tablica. W najwyższym punkcie Miłosławia kościół św. Jakuba z około 1620 r., wyposażenie zdobi późnorenesansowy ołtarz główny z około 1620 r. z obrazem Wniebowzięcia Matki Boskiej, namalowanym w 1844 r. przez Seweryna Mielżyńskiego. Przy kościele neogotycka dzwonnica z ok. 1850 r., zwieńczona krenelażem. Na skwerze obok kościoła pomnik ku czci powstańców z 1848 r. Po zewnętrznej stronie muru kościelnego pomnik z figurą św. Wawrzyńca na mogile poległych kosynierów miłosławskich. W pobliżu budynek dawnej szkoły z tablicą upamiętniającą strajki szkolne. Naprzeciwko dawny kościół ewangelicki z 1870–1872, w którym obecnie znajduje się Galeria Miłosławskiego Centrum Kultury.
W południowej części miasta pałac z początku XIX w., rozbudowany w 1843–1844 i 1895–1899 na okazałą budowlę neorenesansową z portykiem kolumnowym i umieszczoną z boku wieżą. U Mielżyńskich i Kościelskich gościli tu m.in.: poeci Wincenty Pol, Teofil Lenartowicz i Władysław Syrokomla, pisarze Józef Ignacy Kraszewski, Henryk Sienkiewicz i Władysław Reymont, skrzypek Henryk Wieniawski, malarze Lucjan Siemieński, Julian Fałat i Leon Wyczółkowski. Przy pałacu park krajobrazowy (37,8 ha) z kanałami, mostkami i stawami, założony na początku XIX w. w stylu francuskim, przekształcony i powiększony w stylu parków romantyczno-krajobrazowych. W parku najstarszy na ziemiach polskich pomnik Juliusza Słowackiego (rzeźb. Władysław Marcinkowski), obok którego rozłożysty dąb o obwodzie 680 cm.
Przez Miłosław przebiegają oznakowane szlaki piesze i rowerowe, a także gra terenowa z serii Wielkopolskie Questy pt. Miłosław zawsze polski.

Więcej:
Kucharski Bogdan, Miłosław, Poznań 1997.
www.miloslaw.info.pl