ŚRODA WIELKOPOLSKA

Miasto powiatowe leżące na rzeką Moskawą na Równinie Wrzesińskiej, około 40 km na południowy wschód od Poznania. Nazwa miasta pochodzi od dnia tygodnia — środy, która w średniowieczu była dniem targowym. W Środzie jako duszpasterz pracował ksiądz, patriota i społecznik — Augustyn Szamarzewski (1832–1891).

Historia

Miasto zostało lokowane na prawie magdeburskim w XIII w., prawdopodobnie w 1261 r. W XV w. Środa była jednym z największych i najbogatszych miast w Wielkopolsce. Rozwijała się dzięki swojemu handlowemu charakterowi oraz rzemiosłu. Od roku 1454 w mieście odbywały się sejmiki szlacheckie, które mimo zawieruchy wojennej w 2 połowie XVII w. pozwalały na utrzymanie  poziomu zamożności miasta.
Podczas wydarzeń Wiosny Ludów (1848) zawiązał się tutaj duży oddział powstańczy pod dowództwem pułkownika Augustyna Brzeżańskiego (1789–1855). Po rozbiorach i krótkim epizodzie ukonstytuowania Księstwa Warszawskiego (1807–1815), miasto powróciło w granice Polski dopiero w toku wydarzeń Powstania Wielkopolskiego (1918–1919). W dwudziestoleciu międzywojennym Środa pełniła rolę ośrodka handlowego regionu rolniczego. Lata okupacji hitlerowskiej kończą się z dniem 11 lutego 1945 r. kiedy żołnierze radzieccy 1 Frontu Białoruskiego wyzwolili miasto.
W 1967 r. dodano do nazwy Środa przymiotnik wielkopolski w celu odróżnienia od Środy Śląskiej. Obecnie Środa Wielkopolska jest ośrodkiem przemysłowym i usługowym.

Warto zobaczyć

Najważniejszym zabytkiem Środy jest późnogotycki kościół kolegiacki NMP Wniebowziętej z ok. 1423–1428 r., przebudowany w końcu XV w. W czasach nowożytnych przez trzy stulecia odbywały się tutaj sejmiki szlacheckie dla województw kaliskiego i poznańskiego. Świątynia posiada cenne wyposażenie, jak chociażby obraz włoskiego malarza Cathariniego Madonna z Dzieciątkiem, które podaje swej matce kwiatek.
Na północ od rynku usytuowany jest ratusz, w którym mieści się obecnie Urząd Stanu Cywilnego. Pośrodku rynku stoi pomnik 700-lecia istnienia miasta z 1967 r.
Przy placu Wiosny Ludów neoromański kościół poewangelicki Najświętszego Serca Jezusa z lat 1881–1888.
Warto wspomnieć o pierwszym w Polsce pomniku konnym Jana Henryka Dąbrowskiego autorstwa Roberta Sobocińskiego. Monument został odsłonięty w 1997 r. w rocznicę 200-lecia hymnu narodowego.

Więcej:

Dzieje Środy Wielkopolskiej i jej regionu: praca zbiorowa, pod red. Stanisława Nawrockiego, Środa Wielkopolska 1990.
www.środa.wlkp.pl