ZDUNY

Miasto położone nad rzeką Borownicą na granicy województw: wielkopolskiego i dolnośląskiego, około 7 km na południowy zachód od Krotoszyna. Jak dowodzą najnowsze badania nazwę miasta należy wiązać z imieniem Zdunek,  a jej pierwotny zapis brzmiał Sdunki, Zdunków. Ze Zdunami związany był polski poeta barokowy Samuel Twardowski (1600–1661). W Zalesiu Wielkim i Zdunach powstawało jego dzieło Wojna domowa z Kozaky i Tatary, która była inspiracją dla przyszłego noblisty Henryka Sienkiewicza (1846–1916).

Historia

Zduny otrzymały prawa miejskie z nadania księcia Bolesława Pobożnego w 1267 r. Od XV w. używana jest obecna nazwa Zduny, wtedy w zapisie Sduny. W początkowym okresie mieszkańcy zajmowali się handlem i rzemiosłem. Wydarzenia wojny trzydziestoletniej (1618–1648) spowodowały napływ w te strony protestanckich uchodźców ze Śląska — głównie tkaczy. Byli oni chętnie przyjmowani przez ówczesnego właściciela miasta kalwina Piotra Sieniutę. To właśnie dla nich lokowano drugie miasto, nazywając je dla odróżnienia Zduny Niemieckie. Szybko okazało się, że coraz popularniejsze ze względu na tolerancję religijną miasto przyciągało kolejnych osiedleńców. W 1646 r. lokowano kolejne miasto pod nazwą Sieniutowo. W 1772 r. nastąpiło scalenie trzech egzystujących obok siebie organizmów. Pod koniec XVIII w. Zduny były znacznym ośrodkiem sukiennictwa.
W wyniku II rozbioru Polski w 1793 r. miasto znalazło się w granicach Prus. Na krótko odzyskało wolność w latach 1807-1815, kiedy administracyjnie podlegało Księstwu Warszawskiemu. Po Kongresie Wiedeńskim (1815) ponownie zostało wchłonięte przez pruskiego zaborcę. W Powstaniu Wielkopolskim (1918–1919) wzięło udział około 80 Zdunian, a o samo miasto trwały zaciekłe i wyczerpujące walki – także na polu dyplomatycznym. Spowodowane to było bliskością granicy i przeświadczeniem Niemców o prawie do tych ziem.
21 lutego 1919 r. nastąpiło ostateczne zawieszenie broni. Warto dodać, że w XX-leciu międzywojennym granica przebiegała w odległości kilometra od centrum miasta. Znamiennym posunięciem Niemców wydaje się fakt, iż w 1943 r. zmienili nazwę na Treustadt (wierne miasto). Obecnie Zduny są niedużym ośrodkiem o charakterze przemysłowym i usługowym.

Warto zobaczyć

Ważnym zabytkiem Zdun jest barokowy kościół św. Jana Chrzciciela z 1719 r. Obok świątyni odnajdujemy grotę MB z 1928 r.
Na północny wschód od kościoła znajduje się średniowieczne grodzisko stożkowe o średnicy 43 m. i wys. do 1,5 m.
Na środku rynku dawnych Zdun Niemieckich stoi ratusz z około 1684 r. Ten urokliwy budynek posiada barokową wieżyczkę zegarową i pięciokolumnowy podcień. Przy rynku można oglądać XVIII-wieczne domy. Przy ul. Łacnowej zachowały się w znacznej liczbie XVIII-wieczne szachulcowe domy mieszkalne. Ulica została uznana w całości za zabytkową.
Przy ul. Sienkiewicza dawny kościół ewangelicki z 2 poł. XVIII w. Dalej Izba Muzealna przy Zdunowskim Ośrodku Kultury. Mieści się ona w odremontowanym domu z przełomu XVII i XVIII w. Na terenie gminy można odwiedzić rezerwat Mszar Baszków i rezerwat Mszar Bogdaniec.

Więcej:
www.zduny.pl