Wielkopolska jest regionem, w którym przebywało wielu sławnych ludzi. Powszechnie znane są związki naszych trzech wieszczów z Wielkopolską i miejsca, w których przebywali — Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki i Zygmunt Krasiński. Gościli tu także wielcy muzycy, m.in. Fryderyk Chopin, Henryk Wieniawski, Ignacy Jan Paderewski. Wielkopolskę odwiedzali również wybitni politycy i mężowie stanu; wystarczy wymienić cesarza Ottona III, cara Aleksandra I, cesarza Francji Napoleona Bonaparte i papieża Jana Pawła II. Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że na ziemi tej przebywali także wybitni Polacy — laureaci Nagrody Nobla.
Zanim ich przedstawimy, poświęćmy kilka słów samej nagrodzie i jej fundatorowi. Alfred Bernhard Nobel (1833–96), szwedzki chemik i przemysłowiec, który opracował metody otrzymywania dynamitu oraz innych materiałów wybuchowych, w swym testamencie polecił, by z funduszy uzyskiwanych dzięki jego wynalazkom przyznawać wyróżnienia za wybitne osiągnięcia naukowe oraz za działalność na rzecz zbliżenia między narodami. Aby zrealizować jego wolę, w 1900 r. powołano do życia fundację szwedzko-norweską z siedzibą w Sztokholmie, która corocznie nadaje pięć równej wartości międzynarodowych Nagród Nobla. Wysokość nagród uzależniona jest od dochodów Fundacji Nobla, a przyznaje się je jednej lub kilku osobom.
Nagrody w dziedzinie literatury przyznaje Akademia Szwedzka, w dziedzinie fizyki i chemii — Królewska Szwedzka Akademia Nauk, w dziedzinie fizjologii lub medycyny — Szwedzki Królewski Karoliński Instytut Medyczno-Chirurgiczny, a za działalność na rzecz pokoju — Komitet Noblowski Stortingu, czyli parlamentu norweskiego. Nagrody pokojowe otrzymują nie tylko osoby fizyczne, lecz także instytucje i organizacje. Od 1969 r. nadawana jest także Nagroda Nobla w dziedzinie nauk ekonomicznych, ufundowana przez Centralny Bank Szwecji i przyznawana przez Królewską Szwedzką Akademię Nauk. Wręczenie Nagród Nobla odbywa się w Sztokholmie i w Oslo co roku w dniu 10 grudnia, w rocznicę śmierci Alfreda Nobla.
Z Polaków to zaszczytne wyróżnienie otrzymali dotychczas: Maria Skłodowska-Curie (dwukrotnie: w 1903 r. wspólnie z mężem Piotrem w dziedzinie fizyki i w 1911 r. indywidualnie w dziedzinie chemii), Henryk Sienkiewicz (literacką w 1905 r.), Władysław Stanisław Reymont (literacką w 1924 r.), Czesław Miłosz (literacką w 1980 r.), Lech Wałęsa (pokojową w 1983 r.) i Wisława Szymborska (literacką w 1996 r.).
Maria Skłodowska-Curie (1867–1934), była wybitnym fizykiem i chemikiem, profesorem paryskiej Sorbony, współtwórczynią nauki o promieniowaniu, autorką pionierskich prac z zakresu chemii jądrowej, współodkrywczynią pierwiastków polonu i radu. Przyczyniła się także do rozwoju badań nad promieniowaniem w Polsce; w 1932 r. dzięki niej powstał w Warszawie Instytut Radowy. Jest jedyną naszą noblistką, która nie odwiedziła Wielkopolski, choć Uniwersytet Poznański postanowił uhonorować ją doktoratem honoris causa.
Drugim polskim noblistą był Henryk Sienkiewicz (1848–1916), wybitny pisarz, który zyskał sławę jednego z największych twórców prozy polskiej i światowej. Do jego najwybitniejszych dzieł należą powieści: Trylogia (Ogniem i mieczem, Potop i Pan Wołodyjowski), Krzyżacy, W pustyni i w puszczy, Quo vadis, Rodzina Połanieckich. H. Sienkiewicz gościł na ziemi wielkopolskiej w latach 1880, 1893, 1895 i 1899.
Władysław Stanisław Reymont (1867–1925) był pisarzem, autorem m.in. powieści Chłopi i Ziemia obiecana oraz trylogii historycznej Rok 1794. Był jedynym noblistą, który przez pewien czas mieszkał w Wielkopolsce (w Kołaczkowie koło Wrześni). W 1921 r. wybrany został prezesem poznańskiego oddziału Związku Literatów Polskich, lecz godności tej nie przyjął.
Czesław Miłosz (ur. 1911) jest wybitnym współczesnym poetą, autorem wierszy o tematyce historiozoficznej i kulturowej, powieści (m.in. Zniewolony umysł, Dolina Issy), esejów, przekładów. Przez długie lata (od 1951 r.) przebywał na emigracji — początkowo we Francji, a od 1960 r. w Stanach Zjednoczonych, gdzie był wykładowcą uniwersyteckim.
Lech Wałęsa (ur. 1943) to działacz związkowy i polityczny, współzałożyciel i pierwszy przewodniczący Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”, pierwszy prezydent III Rzeczypospolitej (1990–94), laureat nagród pokoju. Wielokrotnie gościł w Poznaniu i Wielkopolsce, m.in. uczestniczył w obchodach 25-lecia Poznańskiego Czerwca.
Wisława Szymborska (ur. 1923) jako jedyna z grona polskich noblistów urodziła się w Wielkopolsce (w Kórniku). To wybitna współczesna poetka, autorka m.in. wierszy moralistyczno-politycznych, erotyków, liryk filozoficznych. Otrzymała tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Proponowana trasa turystyczna „Szlakiem Noblistów” przebiega przez najważniejsze miejscowości w Wielkopolsce, upamiętnione pobytem polskich laureatów Nagrody Nobla. Na jej przebycie, łącznie ze zwiedzaniem, należy przeznaczyć około 10 godzin.
Trasa wycieczki: Poznań—Września—Pyzdry—Żerków—Miłosław—Rogalin—Poznań, 187 km
Pobierz opis szlaku: Szlak Noblistów
