Generał, twórca Legionów Polskich we Włoszech, dowódca w trzech powstaniach zbrojnych na terenie Wielkopolski. Urodził się w 1755 r. w Pierzchowcu k. Bochni. W latach 1769-92 służył w wojsku saskim. W 1792 r. wrócił do kraju, by zreformować jazdę armii polskiej. Na czele I Wielkopolskiej Brygady Kawalerii w 1793 r. stawił opór pod Gnieznem wkraczającym pruskim wojskom zaborczym.

Do Insurekcji Kościuszkowskiej  przystąpił wiosną 1794 r., uczestniczył w obronie Warszawy, a we wrześniu, z rozkazu Tadeusza Kościuszki, stanął na czele korpusu wysłanego do Wielkopolski, zwyciężając w bitwach pod Łabiszynem (29.IX.1794 r.) i Bydgoszczą (2 X 1794 r.). Po upadku powstania wyjechał do Francji, by podjąć starania o utworzenie wojsk polskich. W styczniu 1797 r. stanął na czele formowanych we Włoszech Legionów Polskich. W 1806 r. powierzono mu zorganizowanie w Wielkopolsce powstania przeciw Prusakom.

Wraz z Józefem Wybickim  przybył do Poznania 6 listopada, a następnie zajął się tworzeniem wojsk polskich. W lutym 1807  r. uczestniczył w kampanii pomorskiej, w lipcu tegoż roku z nadania Napoleona otrzymał dobra w Winnej Górze k. Środy Wielkopolskiej. W 1809 r. wraz z Wybickim po raz trzeci współorganizował powstanie w Wielkopolsce, tym razem przeciw wojskom austriackim. W 1812 r. brał udział w wojnie przeciw Rosji, a podczas kampanii 1813 r. uczestniczył m.in. w bitwie pod Lipskiem (16-19.X.1813 r.). Po kongresie wiedeńskim pozostał w armii Królestwa Polskiego; był także senatorem i wojewodą. Z czasem począł usuwać się z życia politycznego, przebywając najczęściej w Winnej Górze, gdzie zmarł w 1818 r. Pochowany został w miejscowym kościele, od 1863 r. spoczywa w sarkofagu w bocznej kaplicy.

Urna z jego sercem przechowywana była początkowo w pałacu w Winnej Górze, później w Krakowie i w poznańskim ratuszu, a od 1997 r. w Krypcie Zasłużonych przy kościele św. Wojciecha w Poznaniu.

Więcej:
Sobczak Jerzy, Przejdziem Wartę: wielkopolskimi śladami Józefa Wybickiego i Jana Henryka Dąbrowskiego, Poznań 1996.