Matematycy i kryptolodzy. Naukowcy, którzy na przełomie 1932/33 r. złamali szyfr niemieckiej maszyny kodującej wiadomości – „Enigmy”. Przesłane sojusznikom informacje pozwoliły na kolejne prace i umożliwiły odczytywanie hitlerowskiej korespondencji, a w konsekwencji przyczyniły się do zwycięstwa w II wojnie światowej (1939–1945).
Marian Rejewski (1905–1980)
Urodził się 16 sierpnia 1905 r. w Bydgoszczy. W czasach zaborów miasto wchodziło w skład Provinz Posen (prowincji poznańskiej). W 1929 r. ukończył studia na wydziale matematyczno-przyrodniczym Uniwersytetu Poznańskiego. Po odbyciu tajnego kursu kryptologii zorganizowanego przez wywiad wojskowy, uczestniczył w pracach mających na celu odkodowanie niemieckich szyfrów maszynowych. Trud został uwieńczony sukcesem w 1932 r., mimo iż niemiecka propaganda forsowała tezę o niemożności odczytu wiadomości przesłanych za pomocą „Enigmy”.
W czasie II wojny światowej (1939–1945) nieprzerwanie pracował nad deszyfracją najpierw we Francji, a potem Anglii. Do kraju powrócił w 1946 r., by dopiero w 1967 r. opublikować wspomnienia o swoim wkładzie w złamanie kodu „Enigmy”. Zmarł 13 lutego 1980 r. w Warszawie.
Henryk Zygalski (1908–1078)
Urodził się 15 lipca 1908 r. w Poznaniu. Jako student 3 roku matematyki Uniwersytetu Poznańskiego został przeszkolony w zakresie kryptologii. Wraz z Marianem Rejewskim i Jerzym Różyckim odkodował niemiecką maszynę szyfrującą „Enigmę”. Po II wojnie światowej (1939–1945) pozostał w Wielkiej Brytanii, gdzie pracował w charakterze nauczyciela matematyki. Uhonorowany doktoratem honoris causa Uniwersytetu Polskiego na Obczyźnie. Zmarł 30 sierpnia 1978 r. w Liss na terenie Anglii, pochowany w Londynie.
Jerzy Różycki (1909–1942)
Urodził się 24 lipca 1909 r. w Olszanie k. Kijowa. Jako student 3 roku matematyki Uniwersytetu Poznańskiego został zakwalifikowany na kurs kryptologiczny. Studiował także geografię i z tej dziedziny pisał artykuły. Wraz z Marianem Rejewskim i Henrykiem Zygalskim odkodował niemiecką maszynę szyfrującą „Enigmę”. W 1941 r. został oddelegowany do ośrodka kryptologów w Algierze (Afryka Pn). Zginął podczas katastrofy francuskiego statku „Lamoricie’re”, który zderzył się z podmorską skałą lub wpadł na minę u wybrzeży wysp Balearskich.
Więcej:
Jakóbczyk Stanisław, Stokłosa Janusz, Złamanie szyfru Enigma: poznański pomnik polskich kryptologów, Poznań 2007.
https://csenigma.pl/
