Ksiądz, prawnik, filozof, przyrodnik, działacz społeczny i gospodarczy. Urodził się w 1755 r. w Pile. Po ukończeniu seminarium duchownego w Poznaniu studiował nauki przyrodnicze w Paryżu. Do kraju wrócił w 1781 r. i został nauczycielem synów kanclerza Andrzeja Zamoyskiego.

W okresie Sejmu Czteroletniego był czołowym przedstawicielem obozu reform. W latach 1790-91 i 1794-97 przebywał za granicą, następnie odbywał podróże naukowe po kraju w celu przeprowadzenia badań geologicznych. Po rozbiorach poświęcił się pracy nad rozwojem gospodarczym kraju oraz rozwinął szeroką działalność organizatorską w dziedzinie oświaty i nauki.

W czasach Księstwa Warszawskiego był członkiem Izby Edukacyjnej i referendarzem przy Radzie Stanu. Od 1808 r. piastował funkcję prezesa Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Warszawie, dla którego własnym sumptem wzniósł siedzibę (obecny pałac Staszica). Po utworzeniu Królestwa Polskiego, w latach 1815-24 był członkiem Rządowej Komisji Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, a także dyrektorem generalnym Wydziału Przemysłu i Kunsztów.

W 1816 r. w swych dobrach w Hrubieszowie założył Hrubieszowskie Towarzystwo Rolnicze, stając się jednym z prekursorów spółdzielczości chłopskiej. Był współorganizatorem uniwersytetu w Warszawie (1816 r.), założycielem Szkoły Górniczo-Hutniczej w Kielcach, a także współtwórcą Staropolskiego Okręgu Przemysłowego (w rejonie Gór Świętokrzyskich).

Zaliczany jest do najwybitniejszych przedstawicieli polskiego oświecenia. Pozostawił po sobie wiele dzieł naukowych i politycznych, m.in.: O ziemiorództwie Karpatów i innych gór i równin Polski (1805-15), Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego (1787), Przestrogi dla Polski (1790) i poemat historyczny Ród ludzki (1819-20). Zmarł w 1826 r. w Warszawie, pochowany został przy kościele Kamedułów na warszawskich Bielanach.

Więcej:
Łotys Zbigniew, Stanisław Staszic: filozof i reformator społeczny, Olsztyn 1999.