Złota Kaplica

Złota Kaplica znajduje się na osi katedry w miejscu, gdzie wcześniej znajdowała się kaplica mansjonarska. Kiedy w 1790 r. runęła południowa wieża, zniszczyła nagrobek Bolesława Chrobrego ufundowany jeszcze przez Kazimierza Wielkiego. Kilka lat później Polska utraciła niepodległość. Splot tych dwóch wydarzeń sprawił, że w 1815 r. z inicjatywy późniejszego biskupa Teofila Wolickiego podjęto działania zmierzające do utworzenia w Poznaniu mauzoleum pierwszych polskich władców. Na ten cel zebrano składki wśród Polaków mieszkających we wszystkich trzech zaborach. Po śmierci b-pa Wolickiego kierownictwo nad wszelkimi działaniami przejął hrabia Edward Raczyński.

Zgodnie z jego sugestią włoski architekt Franciszek Maria Lanci zaprojektował kaplicę w stylu bizantyjskim jako najbliższym czasom panowania Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Ściany i strop kaplicy pokrywają liczne złocenia. Na kopule przedstawiono techniką enkaustyczną (malowanie płynnym woskiem pszczelim) Boga Ojca (Pantokratora) w otoczeniu dwudziestu polskich świętych i błogosławionych. Poniżej umieszczono herby ośmiu pierwszych polskich diecezji oraz 34 herby rodów rycerskich. Nawiązując do tradycji sztuki bizantyjskiej w kaplicy umieszczono dwie mozaiki ułożone przez Liboria Salandriego. Jedna z nich znajduje się w posadzce, drugą przedstawiającą Wniebowzięcie NMP wg Tycjana umieszczono w ołtarzu.

Najważniejszy element wyposażenia kaplicy sarkofag ze szczątkami władców znajduje się w niszy po prawej stronie kaplicy. Został on wykonany z piaskowca, a dwie płaskorzeźby przedstawiające Chrystusa i św. Piotra pochodzą z rozbitego nagrobka ufundowanego jeszcze przez Kazimierza Wielkiego. Nad sarkofagiem znajduje się obraz „Bolesław Chrobry i Otton III u grobu św. Wojciecha” namalowany przez Edwarda Brzozowskiego. Po przeciwnej stronie umieszczono obraz Januarego Suchodolskiego „Mieczysław I kruszy bałwany”.

W niszy poniżej stoi pomnik Mieszka I i Bolesława Chrobrego dopełniający całości wystroju kaplicy. Został on zamówiony u berlińskiego artysty Chrystiana Raucha, a koszty związane z jego wykonaniem pokrył w całości Edward Raczyński. Mieszko I został przedstawiony z krzyżem, jako ten, który zaprowadził w Polsce chrześcijaństwo. Natomiast Chrobrego, który na pomniku ma rysy księcia Józefa Poniatowskiego, przedstawiono z mieczem jako władcę, który umocnił chrześcijaństwo. Cały pomnik został odlany z brązu i ozdobiony kamieniami szlachetnymi i półszlachetnymi. Na cokole pomnika Edward Raczyński polecił umieścić napis fundacyjny: Do kaplicy tej ofiaruje hrabia Nałęcz Raczyński. Ta inskrypcja sprawiła, że wokół fundatora rozpętała się burza zawiści. Zarzucano mu min. sprzeniewierzenie pieniędzy ze społecznych składek i przywłaszczenie sobie całej zasługi wystawienia kaplicy. Ponieważ nałożyły się na to kłopoty osobiste, Raczyński nie wytrzymał psychicznie lawiny zarzutów i napis usunął. W styczniu 1845 r. popełnił samobójstwo, strzelając do siebie z armatki na wyspie w Zaniemyślu.

Ponadto zwiedzając katedrę warto zwrócić uwagę na:

Renesansowy nagrobek b-pa Adama Konarskiego wykonany przez Hieronima Canavesiego, który znajduje się w Kaplicy Trójcy Świętej

Płytę nagrobną b-pa Jana Lubrańskiego, pochodzącą z warsztatu Bartłomieja Berecciego — twórcy Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu.

Epitafium Przemysła I i Przemysła II oraz jego żony Rychezy autorstwa Mariana Koniecznego, które odsłonięto w 700 rocznicę koronacji Przemysła II (król Polski od 1295 r.).

Nagrobek b-pa Benedykta Izdbieńskiego wykonany przez Jana Michałowicza z Urzędowa — najwybitniejszego polskiego rzeźbiarza doby renesansu.

Więcej:
Historyczne kościoły Poznania. Przewodnik Zofia Kurzawa, Andrzej Kusztelski
https://www.katedra.archpoznan.pl/

Adres:
Ostrów Tumski 17
61-120 Poznań
tel. 61 852 96 42