Przy wieży pd. znajduje się dawne główne wejście, dziś kruchta, w której eksponowane są sławne Drzwi Gnieźnieńskie – jeden z ważniejszych zabytków plastyki romańskiej w Europie (zwiedzanie za opłatą, zgłoszenia w zakrystii w nawie pn.). Nazywano je niegdyś klejnotem Królestwa – Gemma civitatis. Czas ich powstawania i warsztat, który je wyprodukował, stanowią przedmiot dociekań licznych badaczy od 150 lat. Większość historyków datuje ich powstanie na koniec XII w. (ok. 1170 r. – dar Mieszka III). Podwoje gnieźnieńskie składają się z dwóch skrzydeł odlanych z brązu, prawie równej wielkości (prawe 323 x 83 cm, lewe 328 x 84 cm) i grubości od 1,5 do 2,5 cm. Odlew wykonano na tzw. wosk tracony (lewe skrzydło w całości, prawe – w 24 częściach). Osobno odlane zostały kołatki w postaci lwich łbów. Drzwi wykonano zapewne w Polsce, pod wpływem sztuki mozańskiej. W 18 kwaterach przedstawione są sceny z życia św. Wojciecha – zaczynając od dolnej kwatery lewego skrzydła, a kończąc na dolnej prawego. Skrzydła obramowane tzw. bordiurą z ornamentem roślinnym, figurami ludzi i zwierząt, scenami pracy, polowań i walk. Ten cenny zabytek odnowiono w 1997 r. i w tym też roku zaaranżowano nowy sposób jego ekspozycji.
Obramowaniem drzwi jest piękny gotycki portal z 2. poł. XIV w., wykonany ze sztucznego kamienia. Później zamurowany i odkryty dopiero w 1963 r. Częściowo odrestaurowany w 1997 r. Bogato profilowane ościeża zwieńczone są głowami podtrzymującymi gzyms ozdobiony motywami figuralnymi i zwierzęcymi, symbolizującymi cnoty i grzechy ludzkie. Centralą część portalu zajmuje tympanon ze sceną Sądu Ostatecznego. Na ścianach kruchty umieszczono dwa z najnowszych dzieł plastycznych w katedrze: na ścianie zach. tablicę upamiętniającą 138 księży archidiecezji, którzy ponieśli śmierć w latach II wojny światowej; na ścianie wsch. tablicę z 1974 r. upamiętniającą koronacje królewskie w katedrze, odsłoniętą w 700-lecie koronacji Przemysła II (1995).
Obecnie główne wejście do świątyni prowadzi przez kruchtę znajdującą się od strony pd., pośrodku długości kościoła. Całkowita dł. świątyni wynosi 85 m, nawy głównej i prezbiterium – 55 m, wys. nawy głównej – 22 m, naw bocznych – 11 m.
Stojący pod łukiem tęczowym ołtarz ofiarny (1997) jest dziełem artysty niemieckiego Heinricha Bücknera. Forma nawiązuje do romańskich ołtarzy z pocz. XI w. Wykonano go z ciosów kamiennych przykrytych płytami ze złoconego brązu, zdobionego scenami i symbolami religijnymi. Fronton przedstawia pośrodku Chrystusa Zmartwychwstałego, po bokach znajdują się sceny z życia Pana Jezusa. Ołtarz jest darem episkopatu Niemiec.
Środkową część prezbiterium zajmuje barokowa konfesja z 2. poł. XVII w., wzorowana na watykańskiej konfesji św. Piotra. W ciągu wieków wzbogacana o różne detale, usunięta przez hitlerowców, została z pietyzmem odnowiona w 1997 r. Pod ozdobnym baldachimem, na wysokim cokole licowanym czarnym marmurem, znajduje się srebrna trumna z relikwiami św. Wojciecha, z rzeźbioną postacią świętego na trumnie, wykonana w Gdańsku (1662) przez Piotra van der Rennen, a na bokach trumny i na wieku widnieje 10 płaskorzeźb ze scenami z życia św. Wojciecha. W 1986 r. dokonano zuchwałej kradzieży części elementów trumny – sprawcy poważnie uszkodzili postać świętego i płaskorzeźby. Złodziei aresztowano w Gdańsku i odzyskano skradzione, lecz już przetopione srebro, z którego w 1987 r. odtworzono zniszczone części. Trumna wspierana jest przez cztery postacie – symbole czterech stanów (Władysław Marcinkowski, 1897).
W tylnej części prezbiterium znajduje się (najlepiej widoczna z ambitu) zrekonstruowana w 1997 r. gotycka tumba – dawny grobowiec św. Wojciecha, mistrzowskie dzieło gdańskiego rzeźbiarza Hansa Brandta z ok. 1480 r. Wieńczy ją płyta z czerwonego marmuru, przedstawiająca świętego w biskupich szatach pontyfikalnych.
