GOŁANICE

Na południowo-zachodnim brzegu Jeziora Krzyckiego leżą Gołanice (powiat leszczyński, gmina Święciechowa) - w średniowieczu gniazdo rodziny Gołanieckich herbu Kotwicz, wzmiankowanych tu od początku XV do schyłku XVI w. W późniejszym okresie majątek pozostawał przez pewien czas własnością Leszczyńskich herbu Wieniawa. W XVIII w. przeszedł w ręce Krzyckich herbu Kotwicz, którzy pozostawali tu, zamieszkując w istniejącym starym dworze, do schyłku tego stulecia. Na przełomie XVIII i XIX w., poprzez małżeństwo Ludwiki z Krzyckich z Andrzejem Skórzewskim herbu Drogosław, Gołanice przeszły w posiadanie rodziny Skórzewskich. W ich rękach majątek znajdował się do lat 20. XX w., kiedy właścicielami zostali Bojanowscy herbu Junosza.

Nowa budowla dworska o cechach barokowych, zlokalizowana zapewne w miejscu wcześniejszej siedziby, wzniesiona została w końcu XVIII w. przez Krzyckich, bądź już Skórzewskich, nowych dziedziców dóbr. Prezentowała typowe dla tego okresu i rodzaju budowli formy skromnej siedziby ziemiańskiej o ceglanych murach, konstrukcji szkieletowej, parterowej bryle (częściowo podpiwniczonej), zwieńczonej wysokim mansardowym dachem z wystawkami i oknami powiekowymi. Główne wejście zaprojektowano na osi elewacji frontowej, zwróconej na południe, w stronę dziedzińca i drogi do wsi, przy której zlokalizowano folwark.

Przeprowadzone tu w  XIX w. przebudowy i rozbudowy zmieniły nieco kształt dworu. Przemurowano cegłą większość szachulcowych ścian, zmieniono na łupek pokrycie dachu, które niegdyś z pewnością było gontowe, a do elewacji frontowej dobudowano przylegające prostopadle skrzydło. Nieco później, zapewne już pod koniec XIX w., wystawkę na osi elewacji ogrodowej zwieńczono nowym neorenesansowym szczytem.

Mimo tych zmian przetrwał do naszych czasów zasadniczy kształt barokowej, horyzontalnie uformowanej, bryły z charakterystycznym mansardowym dachem z wystawkami oraz podstawowy układ tynkowanych elewacji z regularnym rytmem prostokątnych otworów okiennych ujętych później w obramienia. Zachowało się również w zasadniczych zarysach pierwotne dwutraktowe rozplanowanie wnętrz z sienią na osi.