SREBRNA GÓRA

Wieś położona w gminie Wapno w powiecie wągrowieckim, około 50 km na północ od Gniezna.

Srebrna Góra w XIV wieku należała do Srebrnogórskich. Później dobra były w posiadaniu wielu zmieniających się rodzin - m.in. Smoszewskich, Skrzetuskich, Bojanowskich i Moszczeńskich. Pod koniec XVIII wieku posiadłość kupił Józef Radzimiński herbu Lubicz, wojewoda gnieźnieński, dla którego w latach 90. wzniesiono okazały dwór. W XIX wieku Srebrna Góra przeszła w posiadanie Moszczeńskich herbu Nałęcz, którzy pozostawali tu do 1939 roku.

Założenie rezydencjonalne w Srebrnej Górze jest jedną z cenniejszych i ciekawszych klasycystycznych realizacji w Wielkopolsce. Zlokalizowano je na niewielkim wzniesieniu, opadającym stromą skarpą po stronie zachodniej. Tworzy je zespół zabudowań ustawionych wzdłuż boków prostokątnego dziedzińca, zamkniętego od wschodu murem z balustradą i główną bramą wjazdową. Dwór stoi w linii zachodniej, a dwie opracowane bliźniaczo oficyny (wyposażone w czterokolumnowe portyki w środkowych partiach elewacji frontowych) flankują go od północy i południa. Na południowy zachód od dworu,  wykorzystując naturalną konfigurację terenu,  rozplanowano park.

Rezydencja Józefa Radzimińskiego, usytuowana na skraju skarpy, ma kształt niezbyt okazałej budowli murowanej, parterowej na sklepionych piwnicach, nakrytej wysokim czterospadowym dachem. Założona jest na rzucie prostokąta, z wysuniętą ryzalitowo częścią środkową elewacji tylnej. Elewacje pokryte tynkiem uzyskały skromną dekorację i artykulację ograniczającą się do obramień okiennych i podziałów ramowych wyznaczanych lizenami oraz boniowaniem. Wsparte są na cokole, wyższym znacznie (ze względu na spadek terenu) w elewacji tylnej, gdzie poziom piwnic staje się kondygnacją przyziemia. Ma to wpływ na proporcje dworu oglądanego od strony parku – prezentuje się on stamtąd bardziej okazale niż od frontu.

W środkowej części dziewięcioosiowej elewacji frontowej umieszczono monumentalny, czterokolumnowy portyk. Jest on nieporównanie wyższy od elewacji dworu i sięga zwieńczeniem kalenicy wysokiego dachu. Dwie pary wysmukłych kolumn portyku, wspartych dodatkowo na wysokich cokołach ujmujących schody, flankują główne wejście w osi fasady, a ich jońskie kapitele wspierają trójkątny naczółek, obwiedziony profilowanym gzymsem.

Wejście prowadzi do wnętrza – o dwutraktowym układzie pomieszczeń – zaskakującego niezwykłym bogactwem zachowanej dekoracji sztukatorskiej i malarskiej. W salonie, usytuowanym w osi westybulu i wysuwającym się ryzalitem w stronę ogrodu, ściany zdobią iluzjonistyczne polichromie z motywami architektonicznymi, tworzącymi ramy dla przedstawień figuralnych postaci zaczerpniętych z kultury i sztuki antycznej. W ujętych w sztukatorskie ramy eliptycznych supraportach oraz w płycinie nad kominkiem przedstawiono sceny mitologiczne. Dopełnieniem polichromii jest niezwykle bogata i finezyjna dekoracja sztukatorska, charakterystyczna dla sztuki klasycyzmu.

W przylegającym do salonu gabinecie użyto motywy roślinno-krajobrazowe, a w usytuowanej po przeciwległej stronie jadalni, wprowadzono marmoryzację ścian. Nieznane są nazwiska zatrudnionych tu artystów. Cechy stylowe oraz poziom artystyczny wystroju sztukatorskiego nasuwają przypuszczenie, że mogli to być wykonawcy zatrudnieni uprzednio w Siernikach.

Obecnie mieści się tutaj Dom Pomocy Społecznej.

Adres:
DPS w Srebrnej Górze
62-120 Wapno
tel. 067 261 14 65