STARE POPOWO

Stare Popowo (powiat wolsztyński, gmina Przemęt) leży około 7 km na zachód od Śmigla.

Wieś i należące do niej niegdyś dobra ziemskie występują w dokumentach od XIV w. Później majątek należał do Popowskich, Rozdrażewskich, Jeziorkowskich i Gawrońskich, a na przełomie XVII i XVIII w. - Rogalińskich herbu Łodzia.

W 1 połowie XVIII w. kupili go Szołdrscy herbu Łodzia i włączyli do klucza dóbr w pobliskim Wilkowie. Właścicielem był wtedy Ludwik Szołdrski, wojewoda inowrocławski, a następnie poznański. Po jego śmierci w 1749 r., w 1754 r.  Popowo przejął jego syn Władysław, ożeniony z Franciszką z Radomickich z Konarzewa. Po nim odziedziczył syn Jakub, ożeniony z Eufrozyną z Gajewskich z pobliskiego Czacza, który w 1779 r. sprzedał dobra Józefowi Chłapowskiemu herbu Drya z Turwi, a on w następnym roku Ignacemu Szołdrskiemu, który podjął tutaj, bądź kontynuował rozpoczętą przez jego poprzedników, budowę okazałego dworu. Prace kończone były po jego przedwczesnej śmierci w 1781 r. przez żonę, Balbinę z Suchorzewskich oraz przypuszczalnie przez brata, Andrzeja Szołdrskiego, opata przemęckiego, występującego jako opiekun nieletnich dzieci Ignacego.

Barokowy dwór w Starym Popowie należy do najwybitniejszych realizacji architektury dworskiej 2 połowy XVIII w. w  Wielkopolsce. Jego autorstwo przypisywane jest Ignacemu Graffowi, nadwornemu architektowi książąt Sułkowskich z Rydzyny.

Dwór usytuowany został na skraju regularnego dawniej założenia ogrodowego, poprzedzony dziedzińcem, zbudowany jako murowana z cegły, otynkowana parterowa budowla na sklepionych piwnicach, zwieńczona wysokim mansardowym dachem z lukarnami oświetlającymi pomieszczenia mieszkalnego poddasza.
O niepowtarzalnym charakterze architektury zadecydowała wypiętrzona w elewacji frontowej i tylnej, nieznacznie zryzalitowana, trójosiowa środkowa partia bryły. Zwieńczona została – w przeciwieństwie do większości tego typu realizacji – nie szczytami, lecz attykami ozdobionymi dodatkowo rzeźbionymi wazonami ustawionymi w osiach pilastrów zdobiących elewacje ryzalitów.

Pilastry te wyznaczają rytm osi okiennych, mniejszych i prostokątnych w przyziemiu oraz wydłużonych, zamkniętych półkoliście, na piętrze, oświetlającymi wnętrze zlokalizowanej tam sali balowej. Ponad nimi, w drugim rzędzie, wprowadzono dodatkowo niewielkie eliptyczne okienka. Wszystkie otwory okienne ujęte zostały w dekoracyjne obramienia z elementami dekoracji sztukatorskiej.

Kompozycja przestrzenna wnętrza dworu bliższa jest budowli pałacowej niż dworskiej - dwutraktowa w partiach bocznych, z sienią i salonem na osi na parterze, salą na pietrze wypełniającą całą szerokość dworu i przestrzeń ryzalitów, oświetloną z dwóch stron dwoma rzędami okien.

Niezwykłe bogactwo zdobiącej salę dekoracji sztukatorskiej utrzymanej w stylu Ludwika XVI, jak również jej klasa, kompozycja, sposób opracowania i ukształtowania detali, wiąże ją z Ignacym Graffem. Na dłuższych ścianach sali, wprowadzona została dekoracja w formie zawieszonych na wstęgach i festonach bukietów kwiatowych oraz instrumentów muzycznych. Na ścianach między oknami - koliste medaliony z przedstawieniami Jowisza i Minerwy na ścianie frontowej oraz Marsa i Wenus na przeciwległej. Całości dopełniały sztukaterie fasety i stropu z motywem girland kwiatowych, a ponadto dwa stiukowe kominki w osi dłuższych ścian sali.

Obecnie własność prywatna.