PRZEMĘT
Wieś gminna położona około 17 km na południowy wschód od Wolsztyna.
Początki klasztoru sięgają 2. poł. XIII w. Inicjatorem sprowadzenia cystersów był Beniamin z rodu Zarembów, ówczesny wojewoda poznański. W 1278 r. władze zakonu przyjęły jego fundację i zapewne wkrótce grupa zakonników z Paradyża przybyła do Kaszczoru, gdzie znajdowała się pierwsza siedziba konwentu. Na początku XIV stulecia zakonnicy przenieśli się do Wielenia Zaobrzańskiego. Nieco ponad sto lat później król Władysław Jagiełło pozwolił cystersom wykupić zastawiony Przemęt i przywilejem z 1409 r. przekazał miasto klasztorowi.
Najstarszy kościół klasztorny w Przemęcie był budynkiem murowanym z cegły; zabudowania klasztorne aż do 1604 r. były drewniane. W 1651 r. rozpoczęto budowę nowej świątyni, prawdopodobnie według projektu Tomasza Poncino. Prace przerwała wojna ze Szwedami; wznowiono je zapewne dopiero około 1680 r. Budowę prowadził Jerzy Catenazzi, a od 1686 r. – Jan Catenazzi. Wyposażanie wnętrza trwało do końca XVII w., hełmy wież ustawiono w 1732 r. Pożar w 1742 r. zniszczył kościół i klasztor; świątynię odrestaurowano w latach 1758-59, jeszcze dłużej trwała odbudowa spalonego budynku klasztornego. Huragan w 1792 r. zrzucił południowy hełm wieży (odtworzono go dopiero w 1984 r.). W 1835 r. władze pruskie zamknęły klasztor. Już wówczas rozebrano część klasztornych krużganków. Rok później dawna świątynia cysterska stała się kościołem parafialnym. W latach 1921-26 rozebrano zniszczone wschodnie skrzydło klasztoru oraz odrestaurowano jego skrzydło południowe.
Barokowy kościół pw. Najświętszej Maryi Panny i św. Jana Chrzciciela jest trójnawową bazyliką, z transeptem i dwiema wieżami w fasadzie. Prezbiterium, nawa główna i ramiona nawy poprzecznej przykryte są sklepieniami kolebkowymi z lunetami, w nawach bocznych znajdują się sklepienia krzyżowe, na skrzyżowaniu nawy głównej z transeptem – sklepienie żaglaste. Barokowa dekoracja stiukowa pochodzi z końca XVII w. Polichromia z tego samego okresu została częściowo przemalowana w latach 1883-86 i restaurowana w latach 1956-57. Bogate, głównie barokowe, wyposażenie wnętrza pochodzi z końca XVII w. (ołtarze, ambona) lub z 1. ćw. XVIII w. (stalle, tron opata, konfesjonały, ławki). Starszym zabytkiem jest gotycka figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem z ok. 1430-40 roku.
Pozostałościami zabudowań klasztornych są parterowy krużganek przylegający do ściany kościoła, sąsiadujący z nim budynek zakrystii oraz wolno stojący, piętrowy fragment skrzydła południowego. Od zewnątrz zarówno klasztor, jak i kościół są nieotynkowane.
Zakon Cystersów (OCist) wyłonił się z rodziny benedyktyńskiej; jego powstanie wiąże się z ruchem odnowy Kościoła, dążącym do powiązania reguły św. Benedykta z ideałem życia eremickiego. Jako datę jego utworzenia przyjmuje się 21 marca 1098 r., dzień erygowania klasztoru w Cîteaux (po łacinie Cistercium), w południowej Francji. Od nazwy miejscowości przyjęła się nazwa zakonu. Papież Kalikst II zatwierdził zakon w 1119 r. W początkowym okresie istnienia cystersi wyrzekli się posiadłości ziemskich i przywilejów feudalnych, uprościli liturgię, obowiązkiem stała się codzienna praca fizyczna. Jednak już w końcu XIV w., zwłaszcza na zachodzie Europy, gorliwość w wypełnianiu surowej reguły zaczęła słabnąć. W końcu XVIII stulecia powstał zakon trapistów, czyli cystersów ścisłej obserwancji. Do Polski cystersi przybyli w 1. poł. XII w.; dziś istnieją cztery ich opactwa: w Jędrzejowie, Krakowie, Szczyrzycu i Wąchocku.Strój cysterski składa się z białego habitu przepasanego czarnym pasem, na który nakłada się czarny szkaplerz.
Więcej:
przemet.archpoznan.pl
Adres:
ul. Opacka 9
64-234 Przemęt
tel. 668 537 180
