MOGILNO

Miasto w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie mogileńskim, około 80 km na północny wschód od Poznania.

Wzdłuż wschodnich brzegów jeziora ścieżka, którą dojść można do położonego na południowym krańcu miasta pobenedyktyńskiego zespołu klasztornego – najcenniejszego zabytku Mogilna. Ważny punkt na Szlaku Piastowskim.

Kościół Św. Jana Apostoła i kompleks dawnych budynków klasztornych położone są na półwyspie wrzynającym się w Jez. Mogileńskie. Na przełomie VIII i IX w. na terenie obecnego wzgórza klasztornego istniała osada otwarta. W X w. powstała tu osada obronna, która przetrwała do przełomu XII i XIII w. Gród ten od południa połączony był mostem z osadą znajdującą się na przeciwnym brzegu jeziora. W toku prac archeologicznych odkryto relikty wału obronnego i ślady drewnianej zabudowy, a płetwonurkowie znaleźli pozostałości mostu (miał on długość 160 m). Na terenie tego grodu zbudowana została w XI w. dla benedyktynów duża, trójnawowa bazylika z transeptem, prezbiterium zamkniętym absydą oraz jedną wieżą od strony zach. Kościół ten był jednym z najbardziej monumentalnych romańskich założeń architektonicznych w Polsce. Unikatem było dwupoziomowe prezbiterium (obecna krypta wschodnia). Układ ten odkryto w czasie prac wykopaliskowych w latach 70. XX w. W 2. poł. XIII w. kościół został przebudowany w stylu późnoromańskim, przy częściowym użyciu cegieł. W tym też czasie wzgórze otoczono potężnym murem kamiennym. W 2. poł. XIV w. świątynia otrzymała gotyckie sklepienie. W trakcie przebudowy w 2. poł. XVIII w. wprowadzono formy barokowe – zachowane do dzisiaj.

W nawie głównej i prezbiterium sklepienie gwiaździste, w nawach bocznych – bardzo rzadko spotykane sklepienie kryształowe z 1. poł. XIV w. Okazały ołtarz rokokowy z 2. poł. XVIII w. w polu środkowym obraz MB Śnieżnej, dzieło warsztatu wielkopolskiego z XVII w. W łuku tęczowym dwa barokowo-klasycystyczne ołtarze z XVIII w. Z tego samego czasu pochodzą ambona oraz stalle ozdobione nowymi figurami opatów mogileńskich.

W łuku tęczowym ładna secesyjna polichromia, dzieło malarza wielkopolskiego Wiktora Gosienieckiego z 1913 r. Pod chórem muzycznym znajduje się seria malowideł ściennych z 1814 r., przedstawiających legendarne, XI-wieczne dzieje klasztoru w Mogilnie. Obok fragmenty polichromii z XVI w., odkryte w ostatnich latach.

Od południa przylegają do kościoła dawne zabudowania klasztorne z wirydarzem pośrodku. W wirydarzu studnia z XI w., gł. 8 m, zasypana w XV w. i odkryta w czasie ostatnich badań. Wejście do podziemi kościoła znajduje się w przedsionku łączącym prezbiterium z wsch. krużgankiem klasztornym. Schody prowadzą do tzw. krypty wschodniej położonej pod prezbiterium (pierwotnie krypta stanowiła dolną część dwupoziomowego prezbiterium). W trakcie badań archeologicznych z lat 1970–76 odkryto m.in. kamienną podstawę ołtarza i grób opata. Wnętrze tej krypty nakryte jest kolebkowym sklepieniem z XIII w. Z zach. części krypty przejście do krypty środkowej, w której znajduje się wystawa prezentująca plan prac archeologicznych z lat 70. XX w. Szczególnie warto zwrócić uwagę na kopię glinianej akwamanilli, naczynia liturgicznego z XII w. na wodę, m.in. do mycia rąk przez kapłana. Dalej położona jest krypta zachodnia, nakryta romańskim sklepieniem krzyżowym, wspierającym się na jednym filarze. Sklepienie wykonano z tzw. martwicy wapiennej, łatwej w obróbce. Pierwotnie krypta pełniła funkcję chóru zakonnego.

Zabudowania klasztorne pochodzą z XVI i XVIII w. W skrzydle południowym mieściły się pomieszczenia opata, we wschodniej cele zakonników.

Obecnie w pomieszczeniach klasztornych mieści się Europejskie Centrum Spotkań Wojciech-Adalbert. Jest tu schronisko  i wielofunkcyjny ośrodek służący spotkaniom młodzieży w duchu benedyktyńskiej zasady – „ora et labora”. W 1998 r. w zabudowaniach klasztornych przy wschodniej części kościoła postawiono pomnik św. Wojciecha (proj. Stanisława Ruty).

Więcej:
www.klasztor.mogilno.com.pl

Adres:
ul. Benedykta XVI nr 1
88-300 Mogilno
tel. 052 315 24 08