PROCHY
Wieś w gminie Wielichowo (powiat grodziski), położona ok. 3 km na zachód od Wielichowa.
Pierwsza wzmianka w dokumentach, dotycząca wsi Prochy związana jest z tutejszym kościołem. W 1641 roku w dokumentach odnotowany jest kolejny kościół, a niemal w sto lat później zapisano, że „... w 1725 na miejscu starego kościoła stanął nowy, zewnątrz w pruski mur stawiany, kolacyi Wojciecha Gozdawy Dzierżanowskiego...”. Obecną świątynię wzniesiono w drugiej połowie XVIII wieku, natomiast w 1861 roku staraniem Adama Broel-Platera dobudowano do niej najpierw kaplicę Matki Boskiej od północy, a wkrótce potem od południa kaplicę Serca Pana Jezusa. Obie murowane, neogotyckie.
Jest to kościół orientowany, konstrukcji zrębowej, na podmurówce ceglanej, z dwoma bocznymi murowanymi kaplicami. Od strony zachodniej przylega wieża na planie kwadratu, konstrukcji słupowej, z kruchtą w przyziemiu. Wieżę wieńczy cebulasty hełm z latarnią i chorągiewką w szczycie, pokryty blachą. Wspomniane dwie kaplice boczne, tworzące rodzaj nawy poprzecznej, ozdobione są dekoracją architektoniczną o cechach neogotyckich, a w części centralnej umieszczono okrągłe okno z witrażami. Świątynię zbudowano na planie wydłużonego prostokąta, z zakrystią zamkniętą trójbocznie od wschodu (za prezbiterium). Nakryta jest dachami dwuspadowymi zarówno nad nawą, jak i kaplicami, natomiast nad zakrystią dach trójpołaciowy. Dachy nowy i zakrystii pokrywa klepka gontowa, natomiast kaplice dachówka.
Jest to świątynia jednonawowa z prezbiterium zamkniętym trójbocznie. Nakryta jest płaskim stropem ozdobionym listwową kratownicą. Pośrodku prezbiterium wznosi się ołtarz główny z drugiej połowy XIX wieku, z wielkim obrazem patrona świątyni – św. Mikołaja w polu środkowym. Dekoracja ołtarza jest starsza i pochodzi z drugiej połowy XVIII stulecia, m.in. kolumny z okazałymi kapitelami i rzeźby aniołów w zwieńczeniu. Po bokach ołtarza wielkie rzeźby świętych – z prawej św. Pawła z Tarsu, z mieczem w dłoni, a z lewej św. Piotra Apostoła z nieodłącznym atrybutem – kluczami Królestwa Bożego. Tuż obok ołtarza głównego, po jego stronie lewej wznosi się późnobarokowa ambona z drugiej połowy XVIII wieku, częściowo zmodyfikowana w wieku XIX, z baldachimem w części górnej, ozdobionym w partii szczytowej rzeźbą Boga Ojca, zaś od spodu symbolem Ducha Świętego – gołębicą. W zaplecku ambony XIX-wieczny obraz Ecce Homo, natomiast korpus zdobią sylwetki czterech Ewangelistów.
Tuż za amboną, na ścianie północnej prezbiterium pierwszy ołtarz boczny z przełomu XVIII i XIX wieku. W jego polu środkowym obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy, zaś zwieńczenie stanowi monogram Maryi. Po stronie przeciwnej, południowej, drugi ołtarz boczny, neogotycki, zasługujący na wyjątkową uwagę. Oto dół ołtarza stanowi środkowa kwatera ołtarza szafiastego z późnogotycką płaskorzeźbą Rodzinną Najświętszej Maryi Panny (bez Dzieciątka Jezus), datowaną na początek XVI wieku. W dole sylwetki św. Anny i jej córki Najświętszej Maryi Panny, natomiast w górnej części cztery postacie z rodziny Maryi. To niezwykłe dzieło rzeźbiarskie z warsztatu wielkopolskiego kojarzyć się może mimo woli z mariackim ołtarzem Wita Stwosza w Krakowie. Nieco wyżej, w zwieńczeniu ołtarza obraz ze sceną wskrzeszenia Piotrowina przez św. Stanisława szczepanowskiego, biskupa krakowskiego. W pobliżu tego ołtarza stoi okazała barokowo-klasycystyczna chrzcielnica z końca XVIII stulecia, ozdobiona główkami aniołów i girlandami. Prezbiterium zamyka w górze profilowana belka tęczowa z XVIII wieku, z krucyfiksem pośrodku, datowanym na wiek XIX.
W prezbiterium, tuż z lewej strony ołtarza głównego XVIII-wieczne żelazne drzwi, ozdobione charakterystyczną kratownicą, prowadzą do zakrystii, której ściany zdobią: wielki obraz św. Mikołaja z jego charakterystycznymi atrybutami, drewniana XVII-wieczna barokowa figura Chrystusa Zmartwychwstałego oraz drewniana, XVIII-wieczna figura św. Jana Nepomucena, która niegdyś stała w rozgałęzieniu pni wiekowego drzewa na cmentarzu przykościelnym.
Do nawy przylegają dwie wspomniane już murowane kaplice boczne, otwarte do nawy arkadami zamkniętymi półkoliście. W kaplicy Matki Bożej, przylegającej od północy, wznosi się ołtarz z obrazem Matki Bożej z Dzieciątkiem Jezus – kopia XVII-wiecznego wizerunku ze szkoły włoskiej. Ściany boczne kaplicy zdobią obrazy świętych: Jana Vianey i Wincentego aʼ Paulo. Pod stropem kaplicy polichromia z sylwetką Maryi oraz zastępami anielskimi. Po stronie przeciwnej, południowej, druga kaplica boczna Serca Pana Jezusa. Pośrodku wznosi się ołtarz z obrazem Serca Pana Jezusa, natomiast w jego bocznych wnękach stoją figury Maryi i św. Józefa. W łuku podstropowym kaplicy polichromia ze sceną nauczania przez Pana Jezusa, zaś na stropie postacie Ewangelistów. Dopełnieniem wystroju kaplicy są obrazy świętych – z prawej św. Piotra i z lewej św. Pawła.
Nawę świątyni zamyka od zachodu chór muzyczny z organami, a jego balustradę zdobi dekoracja malarska z 1953 roku, z trzema scenami modlących się aniołów. W przyległej kruchcie przyziemia wieży okazały krucyfiks o charakterze ludowym.
Na terenie przykościelnym wznosi się prosta drewniana dzwonnica z dwoma dzwonami. Położona nieco dalej plebania wzniesiona została w 1816 roku.
Kościół pw. św. Mikołaja w Prochach należy do Dekanatu Wolsztyńskiego.
Opracowanie pochodzi z publikacji Kościoły drewniane Ziemi Grodziskiej, J. Sobczak, Grodzisk Wielkopolski 1999
Więcej:
https://prochy.parafialnastrona.pl/
ul. Szkolna 1
64-050 Prochy
tel. 061 444 23 20
