Miasto w województwie kujawsko-pomorskim, w powiecie mogileńskim, około 18 km na południe od Inowrocławia. Ważny punkt na trasie Szlaku Piastowskiego.
Na temat początków kościołów strzelińskich istnieje wiele hipotez. Mimo stosunkowo dużej liczby zapisków w kronikach (od Długosza poczynając) i częstych badań archeologicznych nie określono jednoznacznie dat budowy świątyń, aczkolwiek różnice w datowaniu są niewielkie. Najprawdopodobniej starszy jest kościół św. Prokopa, wzniesiony w 2. poł XII w. Kościół klasztorny Św. Trójcy powstał na przełomie XII i XIII w. Konsekrowany był w 1216 r. Centralną budowlą jest kościół Św. Trójcy. Wzniesiony został z granitowych ciosów jako trójnawowa bazylika z transeptem i kaplicami, z dwiema cylindrycznymi wieżami przy prezbiterium oraz dwuwieżowym masywem zachodnim. Poza apsydami i emporą, wnętrze pierwotnie nakryte było drewnianymi stropami. Posadzkę wykonano z płytek ceramicznych. Główne wejście prowadziło od strony północnej. Od południowej do świątyni przylegał klasztor, wzniesiony prawdopodobnie z drewna. Przestrzeń między bazyliką a drugim kościołem wypełniał cmentarz. Dopiero później, ok. XV w., powstały tam budynki klasztorne.
Przebudowa w poł. XV w. zniekształciła romańską bryłę bazyliki. Nakryto wtedy nawy gotyckimi sklepieniami, a romańskie kolumny obmurowano w gotyckie filary. W XVIII w. nadano kościołowi, m.in. fasadzie frontowej, formy barokowe, dobudowano od południa kaplice, świątynia otrzymała nowe wyposażenie. W ostatnich latach przeprowadzono gruntowną renowację świątyni, w wielu fragmentach odsłonięto formy romańskie, odnowiono barokowe wyposażenie wnętrza. W paru miejscach świątyni, m.in. w kaplicy św. Restytuta, w apsydzie prezbiterium, na sklepieniach krypt podwieżowych oraz w zakrystii odkryto cenne polichromie z dawnych czasów. Nawy i prezbiterium nakryte są sklepieniami gotyckimi z XV w.
Nawę główną od naw bocznych oddzielają cztery słynne kolumny romańskie z końca XII w., wykute w piaskowcu, później zamurowane i odkryte w 1946 r. Pierwsza z prawej jest spiralnie żłobkowana, pierwsza z lewej, niegdyś polichromowana, jest gładka. Bogato zdobiona jest druga para kolumn, na każdej z nich znajduje się 18 postaci. W ścianach prezbiterium znajdują się dalsze, częściowo odsłonięte, romańskie kolumny o gładkich trzonach.
