Strzelińskie kolumny

Romańskie kościoły Strzelna zajmują wśród zabytków tej epoki w Polsce poczesne miejsce. Ich wielką wartość podnoszą romańskie tympanony i kamienne kolumny wspierające sklepienia naw w kościele Św. Trójcy. Niezwykle interesująca jest stojąca przy transepcie para kolumn z płaskorzeźbami na piaskowych trzonach. Zgodnie z obyczajem kościelnym prawa (pd.) kolumna jest „kolumną cnót”, lewa (pn.) „kolumną wad i występków”. Na każdej kolumnie wykuto 18 płaskorzeźb figuralnych w trzech poziomach rozdzielonych fryzami o motywach roślinnych. Wykute postacie ułożone są według ważności symboli: najniżej są personifikacje cech fundamentalnych, wyżej środkowych, najwyżej – szczytowych. I tak na kolumnie południowej na dolnym „piętrze” znajduje się Pokora, która jest fundamentem wszystkich cnót (postać z gestem otwartych dłoni), dalej widnieją Pobożność, Szkoła służby Pańskiej i cnoty kardynalne: Roztropność, Sprawiedliwość i Wstrzemięźliwość. Pas środkowy przedstawia cnoty życia zakonnego: Reguła Zakonna (jej przestrzeganie), Modlitwa wspólna, Cichość, Cierpliwość, Wyrzeczenie się samego siebie i Wytrwałość – Wierność. W górnej części kolumny symboliczne figury przedstawiają Miłość, Nadzieję, Wiarę, a dalej Posłuszeństwo w trzech aspektach: Bogu, władzy świeckiej i władzy duchownej. Na kolumnie lewej wykuto symbole przywar i grzechów. Na poziomie fundamentalnym, najniższym widnieją: Pycha – Żądza władzy jako grzech szatana, źródło wszelkiego zła moralnego (jakże znamienne i dla współczesnego życia politycznego…), dalej stoją Podstęp, Niesprawiedliwość, Kłamstwo i przy końcu dwie wady z tzw. grzechów głównych: Gniew (szarpiący za włosy) i Chciwość (usiłująca ukryć szkatułkę z precjozami). Grupa środkowa symbolizuje występki i wady tego świata: Morderstwo (z obnażonym mieczem), Grabież, Zemstę, Herezję, Obżarstwo i Egoizm. Najwyższy szereg wad rozpoczyna Zazdrość (postać z wężem), Lenistwo – Gnuśność, Próżność, Próżna chwała, Nieczystość i Rozpacz. Określenie symboliki niektórych postaci jest tylko hipotetyczne. Forma i styl płaskorzeźb sugeruje zachodnioeuropejskie pochodzenie twórcy programu i rzeźbiarza. Autorem programu był prawdopodobnie zakonnik – norbertanin z jednego z klasztorów we Francji lub Niemczech. Kolumny wykute zostały w Strzelnie w piaskowcu sprowadzonym z kamieniołomów w Brzeźnie k. Konina, zapewne w latach 1180–1190. W ołtarzu głównym z XVIII w. widnieje m.in. obraz z 1892 r. przedstawiający Koronację NMP.