Doktryna militarna lat międzywojennych zakładała w razie konfliktu zbrojnego duże znaczenie fortyfikacji jako osłony szczególnie zagrożonych odcinków i zabezpieczenia kierunków spodziewanych ataków nieprzyjaciela. W tym czasie powstały m.in.: potężna Linia Maginota we Francji, Linia Mannerheima w Finlandii, fortyfikacje belgijskie.
Niemcy umacniali granice z Francją i Polską: na zachodzie powstała Linia Zygfryda, a na wschodzie linia obronna określana mianem Nibelungenstellung. Na terenie Polski składała się ona z trzech głównych elementów: od północy Wału Pomorskiego, pośrodku Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego – od Gorzowa Wielkopolskiego do Brodów k. Zielonej Góry – i na południu wzdłuż Odry – Linii Odrzańskiej.
Hitlerowcy zamierzali w ten sposób zabezpieczyć swoją granicę wschodnią na wypadek wcześniejszej niż atak na Polskę agresji na Bałkany lub zachodnią Europę, co mieściło się w ich planach podbojów kontynentu.
Pierwsze prace przy budowie Międzyrzeckiego Rejonu Umocnionego (MRU) rozpoczęto w 1925 r., na szeroką skalę prowadzono je od 1934 do 1938 r. i doraźnie w 1944 r. MRU stanowił cięciwę łuku utworzoną przez Wartę i Odrę. będąc blokadą najkrótszej drogi ze wschodu do Berlina. Składał się z trzech pozycji: przesłaniania (od Międzychodu do Bojadeł k. Zielonej Góry – umocnienia polowe z wykorzystaniem rzek i jezior), głównej (od Gorzowa przez Skwierzynę, Bledzew. Lubrzę, do Brodów nad Odrą – liczne potężne fortyfikacje) i pasa tylnego (od Lubniewic przez Sulęcin do Krosna Odrzańskiego – budowa nie została dokończona, składała się tylko z umocnień polowych).
Potężne żelbetonowe budowle MRU w rejonie Międzyrzecza stanowią największy w kraju zespół fortyfikacyjny. W okolicach Kaławy, Kęszycy, Wysokiej i Boryszyna, gdzie przebiega odcinek najsilniej ufortyfikowany, położonych jest ok. 50 obiektów zwanych pancewerkami. Żelbetonowe mury grubości do 2,5 m, kopuły pancerne ze stali grubości do 35 cm stanowiły osłonę dla moździerzy, miotaczy ognia oraz karabinów maszynowych.
Obiekty połączone były skomplikowaną siecią podziemnych tuneli (na głębokości 20-40 m pod ziemią) o łącznej długości ponad 50 km. W tunelach kursowała kolejka elektryczna, mogły też jeździć samochody. Przed linią obiektów pancernych położony był pas żelbetonowych zapór przeciwczołgowych, zwanych zębami smoka. W części olbrzymich hal mieściły się fabryki broni i sprzętu wojskowego, zlokalizowane tam w czasie II wojny światowej. Pod koniec wojny w podziemiach przechowywano zrabowane dzieła sztuki z muzeów i innych obiektów.
MRU nie spełnił celu, jaki założyli Niemcy, ponieważ dzięki błyskawicznemu manewrowi oddziałów 1. Armii Pancernej Gwardii gen. M. Katukowa zdobyty został atakiem „z marszu”, zanim Niemcy umocnienia te zdążyli obsadzić załogą. MRU przełamano 29 I 1945 r. pod Kaławą i ostatecznie 31 stycznia pod Lubrzą. Znaczna część umocnień została wysadzona w powietrze po 1945 r. W kazamatach fortyfikacji MRU w 1980 r. utworzono rezerwat przyrody „Nietoperek”, mający za cel ochronę letnich i zimowych kolonii nietoperzy. W lochach fortyfikacji zimuje 12 gatunków tych latających ssaków w liczbie ok. 20 tys. osobników. Zwiedzanie MRU w sposób zorganizowany prowadzone jest w Boryszynie i w Pniewie k. Kaławy.
Więcej:
www.bunkry.pl/historia.php?lang=pl
Adres:
Pniewo 1
66-300 Międzyrzecz
tel. 095 741 99 99
