OSTRÓW LEDNICKI
Wczesnośredniowieczne stanowisko archeologiczne, 36 km od Poznania i ok. 18 km od Gniezna. Ważny punkt na Szlaku Piastowskim.
Przeprawa na wyspę promem czynnym od 15 IV do 30 X w godzinach otwarcia ekspozycji.
Wyspa o pow. 7,5 ha, w pd. części jez. Lednica. Niegdyś przebiegał przez nią szlak łączący Poznań i Gniezno. Była jednym z głównych ośrodków obronnych i administracyjnych państwa Polan oraz Polski Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Obecnie znajduje się tam rezerwat archeologiczny, wchodzący w skład Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy.
Ruiny budowli zachowane na Ostrowie Lednickim od wieków są inspiracją podań i legend. Jedna z historii mówi o nieznanym królu, który wraz z całym hufcem rycerzy legł na dnie jeziora; inna twierdzi, że w grodzie na wyspie przyszedł na świat Bolesław Chrobry, syn Mieszka I i Dąbrówki. Tutaj podobno Kazimierz Odnowiciel miał „widzenie”, które zwiastowało zwycięstwo nad reakcją pogaństwa. Na terenach wokół wyspy toczy się akcja popularnej powieści Józefa Ignacego Kraszewskiego Stara baśń. Na Ostrowie autor umieścił święty ogień pogański, strzeżony przez kapłanów i „westalki”.
Wyspa była zamieszkana już w młodszej epoce kamiennej. Ok. 6 tys. lat temu istniała na niej osada ludności kultury pucharów lejkowatych, zajmującej się łowiectwem i uprawą niewielkich pól. W początkach naszej ery docierali tu prawdopodobnie kupcy z Cesarstwa Rzymskiego. Osada wczesnośredniowieczna po-wstała w VIII w. Była otwarta, z domami półziemiankowymi. U schyłku IX w. w pd. części wyspy powstała osada obronna – gród. Otoczona wałem drewniano-ziemnym o średnicy ok. 50 m. W 2. poł. X w. zbudowano potężny kompleks obronny, jeden ze znaczniejszych w państwie Mieszka I i Bolesława Chrobrego.
Wały, górujące dziś nad wyspą, obejmowały przestrzeń ok. 100 × 120 m, tj. ok. 1,5 ha. Ich konstrukcja (tzw. hakowa) podobna była do konstrukcji wałów gnieźnieńskiego i poznańskiego. W środku znajdowało się murowane palatium książęce, z baptysterium i murowanym kościołem. Najbliższe otoczenie władcy mieszkało w drewnianych chatach. Na pn. od grodu rozciągało się podgrodzie. Wyspę z lądem stałym łączyły dwa mosty: zach. o dł. 428 m (poznański) i wsch. o dł. 174 m (tzw. gnieźnieński). Mosty, szerokie na ok. 5 m, wspierały się na palach wbitych w dno jeziora (maks. głębokość pod mostem wynosiła 11,7 m). W zach. części Ostrowa (od strony wyspy Ledniczki) znaleziono ślady przystani dla łodzi.
