Prawdopodobnie na Ostrowie Lednickim Bolesław Chrobry przyjmował cesarza Ottona III, który stąd wędrował pieszo do Gniezna po drodze usłanej szkarłatnym suknem. Gród uległ zniszczeniu podczas najazdu księcia czeskiego Brzetysława I w 1038 r., zniszczono wówczas również mosty. W czasie poszukiwań prowadzonych przez płetwonurków natrafiono na liczne ślady bitwy, m.in. w bezpośrednim sąsiedztwie zniszczonego mostu wsch. znaleziono militaria i hełm czeskiego wojownika. Odkryto też sterczące do wysokości paru metrów pale oraz łodzie zatopione pod ciężarem walącego się mostu. Po najeździe Brzetysława odbudowano baptysterium, dodając wieżę wzniesioną z kostek granitowych na zaprawie wapiennej. Odbudowano też most wschodni. Osadnictwo przetrwało na wyspie zapewne do XIV w., jednak rola grodu spadła po przeniesieniu stolicy do Krakowa. Później Ostrów Lednicki pełnił funkcję cmentarza.
Stosunkowo późne są źródła pisane dotyczące Ostrowa Lednickiego. Po raz pierwszy wymieniony został w bulli papieża Innocentego II z 1136 r. Większe zainteresowanie zachowanymi na wyspie ruinami budowli pojawiło się w XIX w. Pierwsze teksty poświęcone tym obiektom napisali m.in. Joachim Lelewel i Edward Raczyński. Wyspa była też często celem wycieczek krajoznawczych co znaczniejszych osobistości odwiedzających Wielkopolskę. W połowie XIX w. od rządu pruskiego nabył Ostrów Lednicki Albin Węsierski z Zakrzewa, później własność przeszła w ręce Kwileckich z Wróblewa – m.in. ich kosztem zabezpieczono ruiny w 1929 r. W 1936 r., z inicjatywy gnieźnieńskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, wzniesiono drewniane schronisko, które spłonęło w 1965 r. Na jego miejscu znajduje się obecnie drewniany budynek kryty strzechą.
Pierwsze eksploracje archeologiczne przeprowadzono na Ostrowie Lednickim w połowie XIX w. Po badaniach w latach 1932–35, od 1948 r. rozpoczęto systematyczne już prace archeologiczne. Od 1982 r. prowadzone są badania o szerokim, interdyscyplinarnym charakterze. W okresie międzywojennym wykopano na wyspie ok. 1500 szkieletów i czaszek – był to najbogatszy tego typu materiał w Polsce. Na jego podstawie określono m.in., że wiek ponad 50 lat przekroczyło 8% mężczyzn i 5% kobiet oraz że wzrost mężczyzn wynosił średnio 165 cm, a kobiet – 153 cm. Badania na wyspie i brzegach jeziora trwają nadal. Każdego roku odkrywane są zabytki wzbogacające wiedzę o tym ważnym dla historii Polski miejscu.
Przeprawa na wyspę promem czynnym od 15 IV do 30 X w godzinach otwarcia ekspozycji.
Ostrów Lednicki można zwiedzać również z bezobsługową, edukacyjną grą terenową Ostrów Lednicki piastowskie zagadki.
Opracowanie pochodzi z publikacji Włodzimierza Łęckiego Szlak Piastowski, Poznań 2006
Więcej informacji na stronie internetowej muzeum.
Film o Ostrowie Lednickim jako Pomniku Historii:
Adres:
Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy
Dziekanowice 32
62-261 Lednogóra
tel. 061 427 50 10