Miasto położone nad rzeką Wartą. Stolica Wielkopolski, województwa wielkopolskiego i archidiecezji poznańskiej. Ważny punkt na Szlaku Piastowskim.
Ostrów Tumski to najstarsza część miasta, położona między ramionami Warty i Cybiny. To właśnie tutaj zaczęła się historia Poznania i Polski. Z tym miejscem wiąże się też legenda o założeniu grodu nad Wartą.
Już w IX w. znajdowała się tu niewielka osada broniąca przeprawy przez Wartę. Walory obronne tego miejsca dostrzegł w X w. książę Mieszko I i na wyspie wybudował gród z książęcym palatium — pierwszym kamiennym budynkiem świeckim na ziemiach polskich. W 965 r. sprowadził tutaj czeską księżniczkę Dobrawę z zamiarem poślubienia jej i przyjęcia chrztu, czego dokonał się w 966 r. W związku z przyjęciem chrześcijaństwa wybudowano pierwszą na ziemiach polskich katedrę.
Gród książęcy miał kształt owalu o wymiarach 80 x 100 m i znajdował się tam, gdzie dzisiaj wznosi się kościół NMP in Summo (łac. na grodzie). Był otoczony potężnym wałem, który wznosił się na wysokość około 10–12 m, a u podstawy około 20 m szerokości. Bezpośrednio do grodu przylegało nieco większe podgrodzie, tam gdzie dzisiaj wznosi się katedra oraz na terenie dzisiejszego Zagórza osada handlowa. W tamtych czasach była to fortyfikacją nie do zdobycia. Najlepiej świadczy o tym fakt, że w 1005 r. cesarz niemiecki Henryk II odstąpił ze swoją armią od poznańskiego grodu, nie widząc możliwości jego zdobycia.
Oryginalne fragmenty wału z czasów Mieszka I można zobaczyć w Rezerwacie Archeologicznym Genius Loci.
Poznański gród uległ zniszczeniu podczas najazdu księcia czeskiego Brzetysława w 1038 r. Widząc ogrom zniszczeń na wielkopolskiej ziemi książę Kazimierz Odnowiciel przeniósł tymczasowo stolicę do Krakowa i tak już zostało na kilka stuleci. W połowie XIII w. Poznań otrzymał prawa miejskie i został przeniesiony na lewy brzeg Warty. Ostrów Tumski stał się wtedy własnością biskupów i kilka lat później otrzymał niezależne od Poznania prawa miejskie.
W 1519 r. biskup Jan Lubrański założył tutaj akademię — pierwszą na ziemiach polskich szkołę, w której nauczano według nowych, humanistycznych zasad. Obecnie z budynku Akademii Lubrańskiego znajduje się Muzeum Archidiecezjalne. Większe zmiany miały miejsce dopiero w okresie zaborów. W 1797 r. przeprowadzono konfiskatę dóbr kościelnych, a trzy lata później Ostrów Tumski został włączony w granice Poznania.
Ostrów Tumski można zwiedzać korzystając z bezobsługowej edukacyjnej gry terenowej z serii Wielkopolskie Questy Początek Polski w Poznaniu.
