Miasto powiatowe położone nad Wartą, ok. 100 km na wschód od Poznania, przy drodze do Warszawy.
Dwukondygnacyjna klasycystyczna budowla powstała po pożarze, który w 1796 r. strawił znaczną część zabudowy miasta wraz z dotychczasowym ratuszem, tradycyjnie znajdującym się pośrodku rynku. Podjęto wówczas zakrojone na szeroką skalę prace zmierzające do uporządkowania zabudowy miejskiej, w związku z czym zrezygnowano ze średniowiecznej koncepcji urbanistycznej miasta. Zdecydowano nie odbudowywać ratusza na rynku, lecz przenieść go na nowe miejsce u zbiegu ówczesnych ulic Królewskiej i Nowej (obecnie 3 Maja i Wiosny Ludów ) i w tym właśnie miejscu pomiędzy 1796 a 1803 rokiem wzniesiono nowy ratusz. Nie jest znany plan, rysunek, czy też szczegółowy opis ratusza z pierwszych trzech dziesięcioleci jego istnienia. Pierwszy zachowany plan, zawierający wyłącznie rzuty kondygnacji, pochodzi dopiero z 1835 r. Według niego ratusz zbudowano na planie trapezu zwężającego się ku fasadzie.
Po remoncie przeprowadzonym w latach 1829-1830 ratusz uzyskał ostateczny kształt budowli, który w ogólnym założeniu przetrwał do naszych czasów.
Do czasów I wojny światowej władze miejskie zajmowały jedynie piętro budynku, gdyż na parterze znajdował się areszt, sąd pokoju, a następnie wartownia garnizonu wojskowego. Nie było również w ratuszu sali obrad rady miejskiej, gdyż w okresie zaborów miasto nie posiadało samorządu. Została ona urządzona dopiero po powołaniu rady, co nastąpiło w 1916 r.
Więcej:
Rybczyński P., Materialne warunki życia codziennego w Koninie w okresie zaboru rosyjskiego, „Rocznik Koniński”, t. 16, 2007, s. 43-125.
Rybczyński P., Spacerkiem w przeszłość. Szkice z dziejów dawnego Konina, Konin 1997.
