Poznań jako twierdza fortowa
24 czerwca 1872 r. Najwyższy Gabinet Ministerstwa Wojny nakazał, by Poznań - podobnie jak inne twierdze niemieckie - został ufortyfikowany według nowych standardowych wzorów. Szef Sztabu Generalnego, Helmut von Moltke był zdania, że Poznań powinien stać się bazą materiałową i stanowić osłonę dla wojsk niemieckich walczących w przyszłości na froncie wschodnim. W związku z tym zdecydowano o powiększeniu obszaru twierdzy i budowie nowoczesnych fortów na dalekim przedpolu miasta, by chronić jego substancję przed ogniem dalekosiężnej artylerii. 24 lutego 1876 r. zatwierdzono plan, który przewidywał budowę 9 fortów głównych o numeracji od I-IX oraz jednego dzieła pośredniego (Zwischenwerk). Fort I został wybudowany na Starołęce, kolejne zaś wokół miasta z numeracją rosnąca w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara. Dzieło pośrednie o numerze IVa usytuowano na wschodnim brzegu zakola Warty, pomiędzy fortem IV a V. Już jednak w 1887 zdecydowano się na powiększenie ilości fortów o osiem dodatkowych dzieł pośrednich oraz rozmieszczenie w ich międzypolach szeregu schronów dla piechoty i artylerii, oraz składów amunicji, których w sumie wybudowano około 200. Poznańskie forty dzieliły się na pięciokątne (forty główne) i trapezowe (dzieła/forty pośrednie). Pierwsze z nich posiadały załogę liczącą 300 piechurów, 400 artylerzystów i 17 oficerów, oraz 22 działa i po 12-16 schronów na całej długości czoła fortu. Obiekty otoczone były suchą fosą szeroką na 9 i głęboką na 5,5 metra. Forty pośrednie posiadały ok. 500 ludzi załogi, 6 dział i były odpowiednio mniejsze. Całość prac związanych z budową nowego systemu umocnień zakończono około roku 1896.
Zaledwie sześć lat później a dokładnie 3 września 1902 roku nadszedł rozkaz cesarski, nakazujący likwidację wewnętrznego pierścienia umocnień na lewym brzegu Warty. Stało się bowiem jasne, że przestarzałe fortyfikacje nie mogą już w pełni spełniać swej pierwotnej roli, hamując dodatkowo rozwój ekonomiczny, urbanistyczny i demograficzny miasta. Ideę "miasta twierdzy" zastąpiono koncepcją "miasta rezydencji" a przestarzałe umocnienia zastąpiono nowymi.
