Łukasz Górka w testamencie z 1552 r. zapisał Szamotuły synowi Andrzejowi, który już wcześniej kontynuował rozpoczęte przez ojca prace budowlane na zamku. Z zachowanych przekazów wiadomo nawet, że wykonawcą tych prac był w 1549 r. murator z Poznania, Jan Czetterwan. Przebudowano wtedy wnętrza zamkowe, wprowadzając m.in. obszerną salę wspartą na dwu słupach w przyziemiu północnego skrzydła, a na jego wyższej kondygnacji salę z ostrołukowymi arkadami.
Spadkobierca Andrzeja, jego syn Łukasz Górka, zmarł w 1572 r. i posiadłość przeszła w inne ręce. Przez pewien czas jej właścicielami byli Gostyńscy, Rokossowscy, a od 1631 r. Kostkowie, od których w 1660 r. Szamotuły zostały kupione przez podkomorzego wschowskiego Jana Łąckiego herbu Korzbok. W tym czasie, jak wynika z zachowanych dokumentów, budowle zamkowe były znacznie zaniedbane i niezbędne było podjęcie prac remontowych i budowlanych. Połączono wtedy dwa, wolnostojące dotychczas, ustawione prostopadle do siebie budynki zamkowe w jedną bryłę założoną na rzucie litery „L”, która przetrwała do naszych czasów. Ujednolicono elewacje tej nowopowstałej budowli, a jej wnętrza uzyskały wtedy nowy, okazały wystrój i wyposażenie, o czym przekonują zachowane do naszych czasów polichromowane belkowe stropy oraz pozostałości dekoracji sztukatorskiej i malarskiej.
Zmieniło się też zasadniczo otoczenie. Rozebrano mury obronne i założono park, do którego kompozycji włączono fosy zamienione na kanały parkowe. W pewnym oddaleniu od zamku wzniesiono zespół zabudowań folwarku. Po śmierci Jana Korzbok Łąckiego w 1681 r. spadkobiercy sprzedali posiadłość i, jak się wydaje, od tego czasu Szamotuły przestały spełniać funkcję głównej siedziby właścicieli.
W 1719 r. kupił je Władysław Konstanty Kąsinowski i sprzedał w 1720 r. Mycielskim herbu Dołęga. W ich czasach stan zabudowań ulegał systematycznemu pogorszeniu, o czym zaświadczają opisy w zachowanych dokumentach. Dokumenty te jednak zarazem ilustrują ówczesny wygląd zabudowań. W jednym z nich, sporządzonym w 1790 r., po śmierci Józefa Mycielskiego, napisano: Zamek dawny, starodawnym sposobem i zwyczajem w ścianach równej wysokości, z jednej strony na węgielnicę, a z drugiej, tam gdzie jest kaplica z basztką małą o dwóch piętrach wysokich prócz sklepów z fundamentów wymurowany, dachówką z wapnem pokryty […] Za zamkiem od miasta dziedziniec podług obszerności swej od rogu pierwszych ścian zamkowych muru, z prawej strony na okół w trzy części kwartału, do ściany kuchennej gdzie przy niej brama dotąd wjezdna bez zamknięcia […] brama druga na miasto w jednym murze przy baszcie zamurowana. W tymże dziedzińcu mury od dawności pokruszone, a miejscami obalone i opadające […] reszta bramy trzeciej od dawności obalona […]
W 1837 r. Anna z Mielżyńskich Mycielska sprzedała Szamotuły pruskiemu następcy tronu, Fryderykowi Wilhelmowi. Następnie posiadłość przeszła w ręce książęcej rodziny Sachsen-Coburg-Gotha, która pozostawała właścicielem dóbr do końca I wojny światowej. Posiadłość była dzierżawiona, a przeprowadzane remonty i modernizacje budynków zamkowych niszczyły i zacierały ich cechy zabytkowe. Baszta Halszki uzyskała w 1932 r. status zabytku, co zahamowało w znacznym stopniu proces zniszczenia. Budynek zamkowy odzyskał świetność dopiero po utworzeniu tu w 1958 r. Muzeum Ziemi Szamotulskiej i po przeprowadzonych badaniach archeologicznych i architektonicznych oraz pracach remontowo-konserwatorskich zakończonych w latach 90. XX w.
Adres:
ul. Wroniecka 30
64-500 Szamotuły
tel. 061 292 18 13
