Miasto powiatowe, położone na pograniczu Wielkopolski i Śląska w paśmie Wzgórz Ostrzeszowskich, przy drodze do Katowic, na dawnym trakcie handlowym i tzw. szlaku bursztynowym w kierunku Kalisza. Dawne miasto królewskie i siedziba starostów. Wzmiankowane po raz pierwszy w przekazach pisanych w 1283 r.
Zamek zlokalizowany w niewielkiej odległości na północny zachód od centrum miasta i zapewne pierwotnie oddzielony od niego fosą, stanowił niezależne założenie obronne, choć powiązane dawniej z systemem fortyfikacji miejskich. Zbudowany około połowy XIV w. z fundacji króla Kazimierza Wielkiego, stanowił część zakrojonego na szeroką skalę przedsięwzięcia budowlanego tego władcy, mającego na celu umocnienie granic państwa. Wymieniony został wśród zamków kazimierzowskich w Kronice Janka z Czarnkowa oraz u Długosza.
Usytuowany na niewielkim, sztucznie zapewne usypanym wzniesieniu, tworzył niegdyś założenie obejmujące prostokątny teren o wymiarach około 27 m x 30 m, otoczone wysokimi, ceglanymi murami wspartymi i wzmocnionymi na narożach przyporami. W jego południowo-wschodniej linii, a więc od strony miasta, zbudowana została potężna wieża, czworoboczna w przyziemiu, przechodząca w ośmiobok w wyższych partiach. Przy wieży, po jej południowej stronie, znajdowała się brama wjazdowa prowadząca na obszerny, otoczony murami dziedziniec. Pierwotna wewnętrzna zabudowa dziedzińca była drewniana, zastąpiona murowaną około połowy XV w. Wzdłuż północno-zachodniego, przeciwległego do bramy, boku dziedzińca wzniesiono wtedy murowany, prostokątny w rzucie, jednotraktowy budynek, dwu- lub trzykondygnacyjny, przykryty zapewne wysokim dachem. W lustracji zamku przeprowadzonej w 1610 r. Napisano: Zamek na kopcu w kwadrat. Do niego idąc most z poręczami z obu stron […] na dole izba sądowa, do niej drzwi na zawiasach z zamkiem, z hantabą, okien trzy […] sklepów dwa podle siebie posową położone […] w pierwszym sklepie chowają księgi grodzkie […] piwnice trzy pod sklepami i salą sądową […] na górę wschod do sieni […] Izba, do niej drzwi malowane na zawiasach z zamkiem […] druga izba naprzeciw.
Tak ukształtowane zabudowania zamkowe miały przede wszystkim przeznaczenie obronne, lecz również pełniły funkcje administracyjne i mieszkalne, były siedzibą kolejnych starostów grodowych, przedstawicieli władzy królewskiej w terenie. Zamek zniszczony został podczas najazdu szwedzkiego, lecz odbudowano go już w 1661 r. Stracił wprawdzie funkcje obronne, lecz nadal – jako siedziba starosty – stanowił ośrodek władzy, mieszcząc sądy grodzkie i ziemskie.
Większe prace remontowe przeprowadzone zostały tutaj około połowy XVIII w., przez ówczesnego starostę, Andrzeja Stadnickiego. Uporządkowano wtedy pomieszczenia do przechowywania akt sądowych, zbudowano nowy most przez fosę, którą oczyszczono3. Pod koniec XVIII w. mury i budynki zamkowe były znacznie zaniedbane, a około połowy XIX w. ich stan groził już katastrofą budowlaną i podjęta została decyzja o rozbiórce.
Do naszych czasów przetrwały relikty murów obwodowych oraz wieża (wyremontowana i zakonserwowana w 1960 r.), murowana z cegieł na kamienno-ceglanych fundamentach, założona na kwadratowym rzucie i przechodząca w ośmiobok na wysokości około 11 m od poziomu terenu. Na jej ceglanych elewacjach, o gotyckim wątku murów, zachowały się pozostałości dawnego architektonicznego wystroju, w formie podwójnej, ostrołukowej blendy w górnej części ściany frontowej.
Obecnie w wieży znajduje się ekspozycja dawnych narzędzi tortur, a z góry roztacza się piękny widok na miasto. W celu wejścia na wieżę grupy turystyczne powinny skontaktować się z Muzeum Regionalnym.
Adres:
ul. Zamkowa 6
63-500 Ostrzeszów
tel. 62 730 20 42
