STARY SIELEC

Wieś w gminie Jutrosin (powiat rawicki), położona około 2 km na północny zachód od Jutrosina, przy drodze do Miejskiej Górki. Dawna własność księcia Olgierda Czartoryskiego, ożenionego z Mechtyldą z Habsburgów, który na początku XX w. podjął tu realizację nowej, okazałej siedziby rodowej. Wykonanie projektów powierzono Rogerowi Sławskiemu, jednemu z bardziej cenionych architektów tamtych czasów, jednak – jak się wydaje i jak wynikałoby z dwu zachowanych wersji projektowych – wybór formy i stylu nowo wznoszonej rezydencji dokonany został przez właściciela majątku.

W budowli tej, prezentującej cechy schyłkowego historyzmu, sięgnięto wprost po rozwiązania charakterystyczne dla architektury zamkowej. Miało to z pewnością, poza użytkowym i estetycznym, również znaczenie symboliczne. Zastosowanie rozwiązań architektonicznych wywodzących się ze średniowiecza, nawiązanie do feudalnych wzorców, spowodowane było zapewne chęcią podkreślenia starożytności i świetności rodu właścicieli. Natomiast użycie form renesansowych interpretować można jako chęć odwołania się do okresu największego rozkwitu państwa.

Zamek Czartoryskich zlokalizowany został na południowo-wschodnim skraju krajobrazowego założenia parkowego, nad stawem włączonym w kompozycję terenu i podkreślającym jednocześnie sylwetkę budynku oglądanego od strony Jutrosina. Wzniesiono go jako murowaną, założoną na prostokątnym rzucie, budowlę o zwartej, trzykondygnacyjnej bryle zwieńczonej wysokimi dachami. Dwa frontowe naroża zaakcentowano kolistymi wieżami, a od strony parku, na osi elewacji tylnej, zaprojektowano pięcioarkadowy ganek z tarasem na piętrze.

Elewacje do dziś są nieotynkowane i trudno rozstrzygnąć z całą pewnością, czy był to zamierzony zamysł architekta, czy jest to wynikiem niedokończenia prac budowlanych – zamek bowiem nigdy nie został ukończony i zamieszkany. Okna i drzwi w elewacjach, zamknięte półkoliście w przyziemiu i prostokątne na wyższych kondygnacjach, tworzyły regularny, osiowy rytm otworów. Część środkowa elewacji frontowej opracowana została w formie trójosiowego, zwieńczonego szczytem pseudoryzalitu, na którym umieszczono główne wejście do budynku prowadzące do wielkiej sieni z trójbiegowymi schodami prowadzącymi na wyższe kondygnacje.

We wnętrzu zamku, z dwoma dziedzińcami, przewidziany był na parterze zespół pomieszczeń reprezentacyjnych, a na wyższych kondygnacjach prywatne apartamenty właścicieli.

Dopiero w ostatnich latach spadkobiercy właścicieli podjęli tutaj prace budowlane i remontowe.