• Przejdź do menu głównego
  • Przejdź do treści strony
  • Przejdź do wyszukiwarki
  • Przejdź do mapy serwisu i danych kontaktowych
Logo serwisu Regionwielkopolska.pl Logo serwisu Regionwielkopolska.pl
  • Baza wiedzy
    • Dzieje Wielkopolski
    • Przyroda i jej ochrona
    • Kultura ludowa
    • Architektura
    • Wybitni Wielkopolanie
    • Turystyka
    • Wielkopolskie naj…
    • Ciekawostki
  • Katalog obiektów
    • Miejsca historyczne
    • Muzea
    • Obiekty drewniane
    • Obiekty sakralne
    • Parki krajobrazowe
    • Parki narodowe
    • Pomniki
    • Pomniki przyrody
    • Rezerwaty
    • Zamki, pałace, dwory
    • Pozostałe
  • Wydarzenia
  • Informacje praktyczne
  • O nas
  • Questy
Twój schowek (0)

Regionwielkopolska.pl - wszystko o Wielkopolsce

Patron serwisu: Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu Patron serwisu: Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu
Twój schowek (0)
A- A A+
A
  • Baza wiedzy
    • Dzieje Wielkopolski
    • Przyroda i jej ochrona
    • Kultura ludowa
    • Architektura
    • Wybitni Wielkopolanie
    • Turystyka
    • Wielkopolskie naj…
    • Ciekawostki
  • Katalog obiektów
    • Miejsca historyczne
    • Muzea
    • Obiekty drewniane
    • Obiekty sakralne
    • Parki krajobrazowe
    • Parki narodowe
    • Pomniki
    • Pomniki przyrody
    • Rezerwaty
    • Zamki, pałace, dwory
    • Pozostałe
  • Wydarzenia
  • Informacje praktyczne
  • O nas
  • Questy
Strona główna | Kultura ludowa | Budownictwo wiejskie | Zagrody

Zagrody

  • Grupy regionalne
  • Stroje regionalne
    • Strój Bamberek z Poznania
    • Strój biskupiański
    • Strój szamotulski
    • Strój z Dąbrówki Wielkopolskiej
  • Folklor muzyczny
  • Folklor taneczny
    • Chodzony
    • Oberki
    • Przodek
    • Tańce naniesione
    • Wiatraki
    • Wiwaty
  • Gwara
    • Podręczny słownik gwary poznańskiej
  • Zwyczaje regionalne
    • Wiosna
    • Lato
    • Jesień
    • Zima
  • Legendy
  • Budownictwo wiejskie
    • Zagrody
    • Skanseny
    • Wiatraki, kuźnie, młyny
  • Kuchnia regionalna

Zagrody

dział:

Kultura ludowa

komentarze: 4 (zobacz)
  • dodaj do schowka
  • usuń ze schowka

Drugim typem wiejskich chat mieszkalnych w Wielkopolsce, które zaczęły dominować pod koniec XIX w., są domy szerokofrontowe, tzn. z wejściem usytuowanym od dłuższej ściany. Symetryczny układ takich domów jest jeszcze widoczny w wielu wsiach całej Wielkopolski. System kominowy został przesunięty do środka chałupy, dzieląc tym samym powierzchnię mieszkalną na dwie części, nad sienią umieszczony był w starszych domach komin portkowy zwany też arkadowym, którego dwa przewody kominowe łączyły się w jeden wychodzący nad kalenicę. Wyglądało to tak, jakby ktoś stał okrakiem nad sienią. Warto wspomnieć, że do 2 połowy XIX w. palono w piecu drewnem lub węglem drzewnym, a opał wkładano od góry do kotliny, a nie tak jak dziś do komory grzewczej umieszczonej w dole pieca. Wprowadzenie węgla kamiennego zmieniło budowę przewodów kominowych. Wejście przez sień prowadziło do dwóch izb mieszkalnych położonych naprzeciw siebie. Bardzo często w przedłużeniu sieni za kominem znajdowało się pomieszczenie nazywane zapieckiem. Komora, mająca odrębne wejście przez swój przedsionek, powstawała poprzez rozbudowanie samej chałupy w zależności od potrzeb.

 

Zagroda wielkopolskiego chłopa składała się z kilku oddzielnych budynków odpowiednio rozmieszczonych na podwórzu nazywanym obejściem. Oprócz chaty mieszkalnej w zagrodzie znajdowały się: stodoła przeznaczona do gromadzenia siana i zboża oraz budynki przeznaczone dla zwierząt hodowlanych i użytkowych. Były to: obora dla krów, chlew dla trzody chlewnej i stajnia dla koni. Do każdego z budynków gospodarczych prowadziło osobne wejście, nawet jeżeli znajdowały się pod wspólnym dachem. Zasadą było, by nie padały na nie zbyt intensywne promienie słoneczne. Budynki w zagrodzie stały jako odrębna zabudowa bądź też były połączone wspólnym dachem. Do odrębnych należą także dodatkowy w razie potrzeby spichrz zwany sołkiem oraz wozownia i drewnik. Układ budynków dążył do zamknięcia powierzchni zagrody w czworoboku. W związku z tym budynki stały tak, że otaczały podwórze, a wolne przestrzenie zabezpieczone były płotem z zamykaną bramą wjazdową lub furtką. W tradycyjnej zagrodzie była także studnia – dawniej z żurawiem, czyli ze specjalną konstrukcją ułatwiającą wyciąganie wiader z wodą, oraz ziemianka na ziemniaki. Często w ramach takiej zagrody występują oddzielny piec chlebowy oraz wędzarnia. Całość pilnowana była zwykle przez psa, któremu dobry gospodarz stawiał domek w postaci budy.

Na terenach wsi w okolicach Gostynia spotkać można było bardzo charakterystyczne zagrody budowane pod wspólnym dachem. Wysokie, murowane z czerwonej cegły budynki z dachami pokrytymi dachówką, oddzielone od ulicy solidną bramą, stanowiły cechy zagród typu niemieckiego.

Wspomniane już przemiany społeczno-gospodarcze w XIX w. doprowadziły do stopniowego zaniku budownictwa drewnianego i zastąpienia go budownictwem murowanym. Równocześnie zaczęto zastępować słomiane pokrycia dachowe – strzechy nowymi materiałami: dachówką, papą, blachą lub później eternitem. Cegła i dachówka jako materiały budowlane przyczyniły się do trwałości, solidności wiejskiej architektury, ale także w istotny sposób wpłynęły na sam krajobraz wsi wielkopolskiej.

Strony: 1 2 3 4

Komentarze (4)

Asia

2021-03-21 21:43:11

Bardzo dobry, szczegolowy opis aczkolwiek fajnie byloby zobaczyc zdjecia elementow o ktorych mowa bo dla amatora to ciezko rozszyfrowac co i jak wygladalo.

Jurek

2022-11-10 07:42:07

Urodzilem sie w Gniezno. Nasza mama dostala od ojca duzy dom pruska graniczna straznice na 2 rodziny, na granicy prusko rosyjskiej. Wies wtedy zostala podzielona na Szamarzewo I Samarzewo. Jurek z Melbourne

Jurek

2022-11-10 07:47:38

Masz ojciec byl ogrodnikiem w Gnieznie, a podczas WWII u Niemca na folwarku w Borkowie. W Szamrzewie byl tez palac I folwark jak w opisie.

Aleksandra Warczyńska

2022-11-14 08:26:38

O historii podzielonego Szamarzewa opowiada jedna z naszych gier terenowych https://regionwielkopolska.pl/artykuly-turystyka/wielkopolskie-questy-szamarzewo-niewidzialna-granica/ Pozdrawiamy serdecznie

Dodaj komentarz

Do wiadomości redakcji
( nie będzie publikowany )

Partnerzy

  • Radio Poznań
  • Głos Wielkopolski
  • Nasze Miasto
  • Koleje Wielkopolskie
Baza wiedzy
  • Dzieje Wielkopolski
  • Przyroda i jej ochrona
  • Kultura ludowa
  • Architektura
  • Wybitni Wielkopolanie
  • Turystyka
  • Wielkopolskie naj…
  • Ciekawostki
Katalog obiektów
  • Miejsca historyczne
  • Muzea
  • Obiekty drewniane
  • Obiekty sakralne
  • Parki krajobrazowe
  • Parki narodowe
  • Pomniki
  • Pomniki przyrody
  • Rezerwaty
  • Zamki, pałace, dwory
  • Pozostałe
Wydarzenia
  • Najbliższe wydarzenia
  • Przydatne informacje
  • Strony o Wielkopolsce
O nas
  • O nas
  • O Pracowni Krajoznawczej
  • Używamy pliki cookies

Patroni serwisu:

  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu
  • Samorząd Województwa Wielkopolskiego
© Copyrights by Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu
  • Polityka prywatności
  • Dostępność serwisu