Do krajobrazu wielkopolskiej wsi należą także budynki kompleksu architektonicznego złożonego z dworu, parku oraz zabudowań folwarcznych. Zmiany społeczno-ekonomiczne w XIX w. spowodowały rozkwit budownictwa folwarcznego w pruskiej części Wielkopolski. W miarę aspiracji i zamożności właściciela powstające zabudowania przyjmowały niejednokrotnie wyszukane formy architektoniczne i stawały się wzorem dla innych wiejskich inwestycji. Wraz z rozwojem przemysłu, rolnego do folwarcznych budynków dołączano gorzelnie, cukrownie, coraz większe spichrze, a także cegielnie, torfiarnie, wozownie, stajnie. W 1818 r. w Wielkim Księstwie Poznańskim zarejestrowano 2379 folwarków. Te rozwijające się przedsiębiorstwa zatrudniały wielu pracowników najemnych (dawniejszych parobków, pastuchów, stajennych, oborowych), a także specjalistów: ogrodników, chmielarzy pszczelarzy, majstrów, kowali, stelmachów, gajowych, myśliwych i wielu innych. Wszystkim zagwarantowano mieszkanie, często jak na tamte czasy o wysokim standardzie, szczególnie dla wysoko wykwalifikowanej kadry (ekonom, rządca, ogrodnik). Dla większości zatrudnionych w folwarku budowano domy familijne, czyli czworaki lub ośmioraki. Są to widoczne do dziś charakterystyczne budynki z czterema lub ośmioma mieszkaniami pod wspólnym dachem. Budowane najczęściej z czerwonej cegły z dwu- lub czterospadowym dachem krytym dachówką. Do zabudowań tych należały także niewielkie ogródki oraz komórki gospodarcze. Bardzo często właściciel folwarku, zgodnie z nowoczesnymi zasadami gospodarowania i wymogami wysokiej wydajności pracy, zapewniał swoim pracownikom i ich rodzinom dobre warunki zamieszkania i życia. Zespół pracowników wiejskich zatrudnionych w dworach oraz folwarkach miał również szansę na akcentowanie swojej własnej kultury. Służyły temu różne formy organizacji o charakterze oświatowo-kulturalnym, np. domy tańca, czytelnie itp.
Różne typy czworaków tworzą zwartą zabudowę architektonicznie dostosowaną do reszty głównego majątku: budynków gospodarczych, administracyjnych oraz pałacowych rezydencji właścicieli. Na budownictwie tym wzorowała się często nowa zabudowa gospodarstw indywidualnych, choć chłopski dom był zawsze większy od mieszkań folwarcznych.
Wiejskie drewniane lub murowane chaty mieszkalne usytuowane w ramach chłopskich zagród wraz z budynkami czworaków i zabudowań dworskich, kościołem, a od XIX w. budynkiem szkoły oraz pobliską stacją kolejową stanowią typowy krajobraz wielkopolskiej wsi zaboru pruskiego. W tych formach architektury widoczne są elementy zarówno starych tradycji, jak i nowszych XIX- i XX-wiecznych tendencji w budownictwie wiejskim.
