Rezerwaty przyrody tworzy się dla zachowania w stanie niezmienionym ekosystemów uznawanych za naturalne, zapewniających różnorodność genetyczną organizmów oraz regenerację procesów ekologicznych. Rezerwaty odgrywają ważną rolę w krajowym systemie obszarów chronionych. Ustanawia je obecnie wojewoda, a zakres ingerencji człowieka w przyrodę reguluje i określa plan ochrony opracowywany dla każdego rezerwatu. W zależności od celu ochrony istnieją różne typy rezerwatów: leśne, łąkowe, wodne, torfowiskowe, florystyczne, faunistyczne, krajobrazowe, przyrody nieożywionej.
Pierwszy rezerwat w Wielkopolsce powstał już w 1907 r. w okolicach Czeszewa (powiat wrzesiński), jednak nie przetrwał do naszych czasów. Obecnie w województwie wielkopolskim (wg stanu na dzień 2 kwietnia 2004 r.) istnieje 97 rezerwatów o łącznej powierzchni 5835 ha, co stanowi 0,20% powierzchni województwa. Na fragmentach regionu pozostających poza województwem wielkopolskim znajduje się 26 rezerwatów. Ogółem najcenniejsze fragmenty przyrody Wielkopolski chronią 123 rezerwaty.
Poniżej omówiono ciekawsze rezerwaty, udostępnione do zwiedzania - nazwa rezerwatu jest również linkiem do szczegółów w katalogu obiektów:
„Buczyna”, rezerwat leśny, utworzony w 1958 r. na powierzchni 15,75 ha. Położony w gminie Rogoźno, 3 km na południowy wschód od wsi Słomowo (powiat obornicki). Rezerwat chroni jeden z najpiękniejszych i najbardziej interesujących lasów bukowych Wielkopolski, położony w terenie pagórkowatym, przy wschodniej granicy naturalnego zasięgu buków.
„Buczyna Helenopol”, rezerwat leśny, utworzony w 1995 r. na powierzchni 41,99 ha, położony w gminie Zduny, 6 km na południe od Krotoszyna. Utworzono go dla ochrony zbiorowiska lasu bukowego na granicy występowania buków. Walory florystyczne rezerwatu podkreślają gatunki chronione, rzadkie i zagrożone, np. sromotnik bezwstydny, konwalia majowa, marzanka wonna, kruszyna pospolita, perłówka zwisła, czyściec leśny i traganek szerokolistny.
„Buki nad Jeziorem Lutomskim”, rezerwat leśny, utworzony w 1958 r. na powierzchni 55,17 ha. Leży on w gminie Sieraków, 3 km na południe od Sierakowa. Rezerwat chroni fragment lasu bukowego rosnącego na zboczu rynny polodowcowej, wypełnionej wodami Jez. Lutomskiego. Krawędź rynny pocięta jest w wielu miejscach malowniczymi, głębokimi i rozgałęzionymi jarami i wąwozami, wyrzeźbionymi przez spływające wody opadowe i roztopowe.
„Czeszewski Las”, rezerwat leśny utworzony w 2004 r. na powierzchni 222,62 ha, położony jest w gminach Miłosław i Żerków, na lewym brzegu Warty na wysokości przeprawy promowej w Czeszewie (powiat wrzesiński). W skład rezerwatu weszły m.in. istniejące na tym terenie od 1959 r. rezerwaty „Czeszewo” i „Lutynia”.
Celem powołania rezerwatu jest ochrona łęgu wiązowo-jesionowego oraz grądu niskiego, rosnących na okresowo zalewanych terasach doliny Warty. Rosną tu wspaniałe drzewostany, a wśród nich dęby osiągające wiek ok. 160 lat, wysokość do 34 m i do 400 cm obwodu pni.
„Dąbrowa Smoszew”, rezerwat leśny, powstał w 1963 r. i obejmuje powierzchnię 13,46 ha. Leży w gminie Krotoszyn, 7 km na południowy wschód od Krotoszyna. Chroni las grądowy oraz niewielkie fragmenty łęgów.
„Dębina”, rezerwat leśny o powierzchni 30,39 ha, utworzony w 1957 r., chroni fragment lasu grabowo-dębowego. Położony w gminie Wągrowiec, 4 km na zachód od centrum Wągrowca. Jest to obiekt szczególnie cenny dla badań naukowych oraz dla dydaktyki. Część tego terenu poddano ochronie już w 1933 r., kiedy to utworzono tu rezerwat o nazwie „Durowo” dla ochrony kolonii czapli siwych, liczącej wówczas ponad 200 gniazd.
„Diabli Skok”, rezerwat leśny, powstał w 1961 r. Leży na terenie gminy Jastrowie, w niewielkiej odległości od szosy Szwecja-Sypniewo. Po powiększeniu obejmuje obecnie obszar 20,98 ha i otoczony jest otuliną o powierzchni 37,28 ha. Wcześniej, bo już od 1935 r., istniał w tym miejscu rezerwat o nazwie „Teufelsspring”.
