BUKOWIEC

Wieś w gminie Nowy Tomyśl (powiat nowotomyski), położona ok. 8 km na wschód od Nowego Tomyśla.

Nad zabudową wsi góruje okazały kościół drewniany pw. św. Marcina. Długa jest historia tej parafii, którą prawdopodobnie erygowano na przełomie XIV i XV wieku. Pierwszy proboszcz wymieniany jest już w 1462 roku, a w 1480 patronat nad ówczesną świątynią sprawował Jan z Ostroroga. W wieku XVI kościół okresowo przechodzi w ręce innowierców. Obecną świątynię wzniesiono w 1737 roku z fundacji Karola Opalińskiego – starosty śremskiego.

Jest to zabudowa konstrukcji zrębowej, z zewnątrz oszalowana, a od zachodu w bryłę kościoła wtopiona jest wieża konstrukcji słupowo-ramowej, barokowa z kruchtą w przyziemiu, nakryta cebulastym hełmem z latarnią, pokrytą blachą. W latach 1923-1925 świątynię osiemnastowieczną, orientowaną, przecięto poprzecznie drewnianą nawą według projektu Stefana Cybichowskiego, w wyniku czego powstało rozwiązanie nie spotykane w Wielkopolsce. Dachy tej świątyni – dwuspadowe – pokrywa obecnie dachówka. Od zachodu do kościoła przylega zabudowanie gospodarcze, natomiast od wschodu kaplica oraz dwie zakrystie. Z ostatniej, stare schody prowadzą na ambonę. Od strony zachodniej zachowane jest dawne wejście do świątyni, natomiast obecnie wchodzi się od strony południowej pod podcienionym zadaszeniem wspartym na sześciu słupach.
Współcześnie nawę główną i prezbiterium kościoła stanowi fragment dobudowany w latach 1923-1925.

W architektonicznym ołtarzu głównym, złożonym z elementów XVII i XVIII-wiecznych (kolumny po bokach i rzeźby aniołów) dekorację stanowią dwa witraże. W kolistym, u góry Trójca Święta, natomiast w dolnym Grupa Ukrzyżowania. Dopełnieniem wystroju trójbocznie zamkniętego prezbiterium są dwa witraże po bokach ołtarza głównego. W witrażu lewym, w górnym polu patron kościoła bukowieckiego – św. Marcin, biskup Tours we Francji; w polu dolnym Święta Rodzina. Po stronie prawej ołtarza drugi witraż, a w jego polu górnym św. Stanisław Kostka; w kwaterze dolnej Chrystus w otoczeniu dzieci. Na skraju prezbiterium ze stropu zwisają dwie lampy wieczne. Od strony prawej, wschodniej, arkada wsparta na dwóch kolumnach otwiera prześwit do kaplicy bocznej, wypełnionej ławami i klęcznikami. Tu jednak na szczególną uwagę zasługuje drewniana skrzynia na świece ozdobiona wspaniałym ornamentem o charakterze ludowym. Nad arkadą wiodącą do kaplicy ścianę zdobi dekoracja malarska – Baranek, symbol Chrystusa i jego męczeńskiej śmierci.

W nawie głównej świątyni wznoszą się dwa ołtarze boczne z pierwszej połowy XVIII wieku z bogatym obramieniem snycerskim. W ołtarzu z lewej pole środkowe zajmuje wizerunek Matki Bożej z Dzieciątkiem, zasłaniany obrazem Św. Apolonii – męczenniczki. Warto tutaj wspomnieć, iż ta święta, będąca patronką od bólu zębów i dentystów, uchodziła według pontyfikatów krakowskich z XV wieku za patronkę Królestwa Polskiego. Po stronie przeciwnej nawy analogiczny ołtarz boczny z tego samego okresu, także w bogatej oprawie. Pole środkowe zajmuje obraz patrona świątyni – św. Marcina z Tours, zasłaniany wizerunkiem św. Izydora Oracza – patrona rolników. Tuż obok tego ołtarza ambona z XVIII wieku. W nawie tej stoi także ciekawa chrzcielnica datowana na pierwszą połowę XVII wieku.
Stara nawa główna z XVIII wieku pełni obecnie rolę kaplicy Serca Jezusa. Jej wschodni kraniec, to dawne prezbiterium zamknięte trójbocznie. W części podstropowej ścian okrągłe okna z witrażami: św. Józefa z Dzieciątkiem Jezus, Matki Bożej i św. Barbary. Pośrodku ustawiony jest ołtarz z figurą Serca Jezusa. Na ścianie lewej, północnej ołtarz boczny barokowy z końca XVII wieku z obrazem św. Walentego w polu środkowym i wizerunkiem św. Kazimierza w zwieńczeniu. W pobliżu ołtarza XVII-wieczny krucyfiks, a nieco dalej figura św. Teresy. Po stronie przeciwnej okazały konfesjonał, ozdobiony barokowymi kolumienkami. Całą świątynię zamykają dwie empory, z których południowa – tuż nad wejściem do nawy głównej – stanowi chór muzyczny.

W bukowieckim kościele drewnianym na uwagę zasługuje także ciekawa dekoracja ciesielska, stolarska i malarska świątyni oraz stropy. W starej części kościoła ściany prezbiterium pod stropem zdobi wić roślinna. W części nowszej, w dolnej części nawy oraz prezbiterium ściany ozdobione są dekoracją z motywami roślinnymi i geometrycznymi. Ściany przecina pionowy ornament ze szlifami generalskimi. Nie jest to dekoracja przypadkowa, bowiem należy pamiętać, iż w okresie międzywojennym patronem tej parafii był gen. Kazimierz Sosnkowski, którego rezydencja znajdowała się w pobliskim Porażynie. Stąd też ten osobliwy ornament w świątyni. Z kolei strop kasetonowy tej części kościoła malowany jest także w geometryczne wzory, a w trzech dużych płycinach umieszczono grecki krzyż, Oko Opatrzności Bożej i monogram Maryi. Nad emporami strop dekorowany jest listwami w formach zbliżonych do sklepienia gwiaździstego.

Na terenie przykościelnym wznosi się prosta dzwonnica konstrukcji metalowej z 1981 roku. Stoi też krzyż drewniany z 1928 roku, na którym umieszczona jest stara chorągiewka z datą 1635 i inicjałami JZOPP (to inicjał wojewody poznańskiego Jana z Bnina Opalińskiego) oraz herbem Łodzia rodu Opalińskich. Z kolei po bokach kamiennej groty Matki Boskiej wznoszą się dwie rzeźby z końca XIX wieku – św. Jana Nepomucena i św. Wincentego a’Paulo (według innych źródeł to sylwetka św. Jana Kalasantego). Dodatkową ozdobą są rosnące tutaj okazałe, pomnikowe drzewa: dwie lipy szerokolistne o obwodach 370 i 320 cm, lipa srebrzysta o obwodzie 210 cm i wiąz szypułkowy o obwodzie 370 cm.
Budynek plebanii i sąsiadujące z nim zabudowania gospodarcze wzniesiono z końcem XIX wieku. Naprzeciwko kościoła wznosi się Dom Katolicki z 1900 roku, a nieco dalej organistówka z końca XIX stulecia. Natomiast na skrzyżowaniu na południowy zachód od kościoła stoi krzyż przydrożny z chorągiewką na której widnieje data – 1920.
Kościół pw. św. Marcina w Bukowcu należy do Dekanatu Grodziskiego.

Opracowanie pochodzi z publikacji Drewniane kościoły Ziemi Grodziskiej , J. Sobczak, Grodzisk Wielkopolski 1999

Adres:
ul. Kościelna 27
64-300 Bukowiec
tel. 61 441 15 54