KOŁACZKOWO

Wieś i siedziba gminy w powiecie wrzesińskim, około 7 km na północny zachód od Pyzdr.

Kołaczkowo wzmiankowane jest w przekazach od 1310 roku. Tutejsze ziemie były w średniowieczu własnością rycerskiej rodziny Awdańców. Tym herbem – Abdank – pieczętowali się później Kołaczkowscy, właściciele Kołaczkowa w wiekach XIV i XV.

Na początku XVI wieku dobra kupił Dobrogost Jezierski, dworzanin rodziny Górków, a w 1538 roku, stały się własnością Łukasza Górki, późniejszego biskupa włocławskiego. Potem występują tu Zajączkowie, a od XVIII wieku Dąmbscy herbu Godziemba. Michał Dąmbski, ożeniony z Anną Jasińską, rotmistrz wojsk polskich (w 1823 roku uzyskał pruski tytuł hrabiowski), podjął budowę klasycystycznego dworu i towarzyszących mu zabudowań, choć prace te mógł kontynuować także jego syn Gustaw, oficer wojsk polskich i kawaler orderu Virtuti Militari, a później poseł na sejm.

Po śmierci Gustawa Dąmbskiego w 1863 roku, Kołaczkowo zostało sprzedane i przeszło w ręce niemieckie. W 1920 roku kupił je pisarz noblista, Władysław Reymont, który traktował majątek jako swoją siedzibę. Tutaj mieszkał, tworzył i prowadził prace przy zakładaniu parku i ogrodów. W kołaczkowskim pałacu bywało wiele zaprzyjaźnionych z Reymontem osób ze świata nauki, polityki i kultury, m.in. Adam Grzymała-Siedlecki, Kornel Makuszyński, Zenon Przesmycki, Roman Dmowski, Władysław Grabski, Maciej Rataj czy Wincenty Witos.

Reymont mieszkał tu do śmierci w 1925 roku. Spadkobiercy sprzedali dobra – kupiła je rodzina Juraszów, w której rękach były do 1939 roku.

Dwór zbudowany na początku XIX wieku, później wielokrotnie przebudowywany, jest murowaną, otynkowaną budowlą, założoną na prostokątnym rzucie, o dwukondygnacyjnej, częściowo podpiwniczonej, zwartej bryle nakrytej naczółkowym dachem. Elewacje, pokryte gładkim tynkiem z boniowaniem akcentującym naroża, mieszczą prostokątne otwory okienne o regularnym, osiowym układzie – większe, ujęte w architektoniczne obramienia na reprezentacyjnym parterze, mniejsze na piętrze oddzielonym kordonowym gzymsem.

W środkowej części elewacji frontowej, zwróconej na południe, zaprojektowany został monumentalny portyk wsparty na czterech jońskich kolumnach, w osi których ustawiono cztery kolumny przyścienne o analogicznych kształtach. Całość wieńczy trójkątny naczółek obwiedziony profilowanym gzymsem.

Wnętrze pałacu, zapewne dawniej dwutraktowe, z sienią i salonem na osi, jest obecnie gruntownie przekształcone. Z dawnego wyposażenia zachowało się jedynie parę egzemplarzy ozdobnej, klasycystycznej stolarki drzwiowej.

Całość założenia pałacowego w Kołaczkowie dopełniają dwie klasycystyczne oficyny flankujące podjazd z gazonem przed elewacją frontową. Zachowała się też klasycystyczna stajnia – murowany budynek założony na rzucie wydłużonego prostokąta, dwukondygnacyjny, nakryty naczółkowym dachem. Dłuższe elewacje stajni rozczłonkowane zostały pilastrami ujmującymi osie okien – prostokątnych na parterze i półkolistych na piętrze. Wejścia w elewacjach szczytowych ujęte są przyściennymi kolumnami.

Obecnie w jednej z sal mieści się tutaj Izba Pamięci Władysława Reymonta.

Adres:
Gminny Ośrodek Kultury
plac Władysława Reymonta 1
62-306 Kołaczkowo
tel. 061 438 50 78