MARGONIŃSKA WIEŚ

Jako samodzielna miejscowość i dobra ziemskie Margonińska Wieś (gmina Margonin, powiat chodzieski) wzmiankowana jest w XV w.  Pozostawała wtedy własnością rycerskiego rodu Grzymalitów Margońskich, występujących tu do XVI w.
W XVII w. należała do Rozdrażewskich, Gembickich oraz Ciecierskich, którzy około połowy XVIII w. zbudowali barokowy dwór. Jego pozostałości przetrwały w zachowanej do naszych czasów, późniejszej budowli.

Dwór wraz z posiadłością ziemską przeszedł w 2 połowie XVIII w. w ręce Skórzewskich i został przez nich sprzedany w latach 30. XIX w. W 1837 r. dobra ziemskie kupił Ludwig Lessing, bankier z Berlina -  w 1842 r. sprzedał je Karlowi Ernstowi Augustowi von Schwichow,  który w tym samym roku podjął budowę nowej rezydencji, ukończonej w roku następnym. Po jego śmierci w 1852 r. posiadłość przejęła żona, a w 1862 r. Margonińska Wieś jako wiano jednej z córek przeszła na własność rodziny von Zacha z pobliskich Strzelc. Pozostawała w ich rękach do schyłku XIX w., kiedy w księgach adresowych występuje już jako domena królewska. Własnością skarbu państwa jest do naszych czasów.

Autorstwo projektów neogotyckiej, okazałej rezydencji, z nieodłączną w tego typu architekturze wieżą, przypisywane jest znanemu i uznanemu architektowi berlińskiemu, Karolowi Fryderykowi Stülerowi. Podczas budowy pozostawiono niemal bez zmian parterową bryłę dawnego barokowego dworu z wysokim dachem, zwróconego fasadą na południe, który obudowano z obu stron dwukondygnacyjnymi skrzydłami. Skrzydło wschodnie, z monumentalną, dominującą nad całością, okrągłą basztą narożną od frontu oraz nieco mniejszą, sześcioboczną wieżą w przeciwległym, północno-wschodnim narożu, otwierało się pierwotnie neorenesansowymi, arkadowymi loggiami przebiegającymi na poziomie obu kondygnacji. Zwieńczono je jednak, podobnie jak wieże, krenelażową attyką. Skrzydło zachodnie, wysunięte znacznie przed lico elewacji frontowej środkowej części budynku i nakryte dwuspadowym dachem, zaakcentowane zostało od frontu dwoma sześciobocznymi wieżami, flankującymi jego frontową elewację, zamkniętą uskokowym szczytem. Mieściło ono pierwotnie kaplicę oraz część mieszkalną, a od zachodu przylegał do niego parterowy aneks o krenelażowym zwieńczeniu.

Środkowa część pałacu, o niezmienionej niemal bryle barokowego, parterowego dworu, uzyskała nową elewację, odpowiadającą całościowej stylistyce budowli. W części środkowej elewacji frontowej zaprojektowano piętrowy, trójosiowy ryzalit z głównym wejściem, zwieńczony krenelażem. Powierzchnie ścian ozdobiono wykonanym w tynku boniowaniem, z elementami dekoracji architektonicznej zaczerpniętej z repertuaru form gotyckich.

W końcu XIX w. pałac został częściowo przebudowany, krenelażową attykę w zwieńczeniu środkowego ryzalitu frontowej elewacji zastąpiono uskokowym szczytem, a do zachodniego skrzydła dobudowano nową, dwukondygnacyjną część mieszkalną. Późniejsze przebudowy, remonty i adaptacje przeprowadzane już w XX w. spowodowały znaczne uproszczenie dekoracji architektonicznej elewacji oraz zmiany we wnętrzu pałacu.

Wokół pałacu rozciągało się rozległe, krajobrazowe założenie parkowe rozplanowane około połowy XIX w. Do jego kompozycji wykorzystano elementy wcześniejszego, barokowego, regularnego ogrodu założonego w latach 80. XVIII w. przez Skórzewskich. Do dzisiaj czytelne są jeszcze zarysy dawnego układu, zachowana aleja lipowa oraz okazy pomnikowych drzew.

Wzdłuż drogi prowadzącej z Margońskiej Wsi do Margonina ciągnie się piękna aleja lipowa licząca ponad 300 drzew. Zasadził ją ok. 1765 r. gen. Franciszek Skórzewski z okazji 10 rocznicy ślubu z Marianną Ciecierską. Jest to jedno z nielicznych tego typu skupisk drzew - pomników przyrody w Europie