TRZEBOSZ

Trzebosz (powiat rawicki, gmina Bojanowo) leży na pograniczu Wielkopolski i Śląska, około 11 km na północny zachód od Rawicza.

Lokowana została w 1406 r. przez Konrada III Oleśnickiego. Do połowy XVI w. znajdujące się tu dobra ziemskie należały do rodziny Wroblewitz, w latach 1553-1593 do Bojanowskich Trzebawskich, a następnie przeszły w ręce von Stoschów, pozostających właścicielami majątku do około 1700 r. Wtedy posiadłości przejęła rodzina von Bothmer. Z nimi łączyć należy budowę nowej okazałej rezydencji, przebudowanej częściowo przez następnych właścicieli, którymi w latach 1782-1863 była rodzina von Königsdorff. Później wieś i majątek należały do von Schulenburgów, a w XX w. do Czarneckich.

Pałac, usytuowany dawniej w centrum obszernego założenia rezydencjalnego, z honorowym dziedzińcem od zachodu i malowniczym rozległym parkiem krajobrazowym (ze śladami regularnego układu) od wschodu, zbudowany został w latach 1712-1713 przez von Bothmerów. Być może przy jego wznoszeniu wykorzystano mury istniejącej tu wcześniej budowli.

Pałac założono na rzucie zbliżonym do litery „L”, z głównym korpusem i przylegającym do niego prostopadle skrzydłem (nieco niższym i węższym) wysuniętym przed elewację frontową zwróconą ku zachodowi. Posadowiony na sklepionych kolebkowo i krzyżowo piwnicach, jest murowaną, dwukondygnacyjną budowlą nakrytą wysokimi, czterospadowymi dachami pokrytymi dachówką. Elewacje, o regularnym osiowym rozmieszczeniu otworów okiennych ujętych w obramienia, rozczłonkowane zostały pilastrami wielkiego porządku o kompozytowych kapitelach, wspartymi na wyodrębnionej partii cokołu, przechodzącymi przez całą wysokość elewacji i sięgającymi koronującego fryzu i gzymsu. Środkowa trójosiowa część jedenastoosiowej elewacji frontowej opracowana została w formie pozornego ryzalitu, wydzielonego niewielkim uskokiem muru, zwieńczonego trójkątnym naczółkiem.

W osi ryzalitu umieszczono główne wejście, ujęte portalem, prowadzące do dwutraktowego (w głównej bryle) wnętrza z sienią na osi frontowego traktu. Schody z sieni wiodły na reprezentacyjne piętro wyposażone niegdyś w bogatą dekorację sztukatorską, z której zachowały się do naszych czasów tylko fragmenty. Boczne skrzydło ma układ jednotraktowy.

Wnętrza pałacu były wielokrotnie przebudowywane. Po raz pierwszy w 1860 r., kiedy ówcześni właściciele przekształcili jedno z pomieszczeń południowej części parteru na kaplicę. Dalsze zmiany nastąpiły w ostatnich czasach.