GOSŁAWICE

Dawniej samodzielna wieś i posiadłość ziemska położona przy drodze do Ślesina, około 8 km na północ od Konina, a od 1976 r. włączona w granice miasta.

W średniowieczu tereny te stanowiły dziedzictwo rycerskiego rodu Nałęczów, którego przedstawiciele z czasem przybrali nazwisko Gosławskich. Z rodziny tej wywodził się bez wątpienia biskup poznański Andrzej Łaskarz (1362-1426), dyplomata i kanclerz królowej Jadwigi, który wzniósł w Gosławicach zamek budowany w latach 1418-1426.

Gosławice wraz okolicznymi wsiami pozostawały w posiadaniu szeroko rozgałęzionej rodziny Gosławskich herbu Nałęcz do początku XVII w. W 1504 r. wzmiankowani są bracia Tomasz i Marcin Gosławscy, występujący w sprawie sądowej przeciwko Piotrowi Górskiemu z Miłosławia o najazd i zajęcie gosławickiego zamku. Od 1550 r. jako właściciel tych ziem wymieniany jest Andrzej Gosławski, kasztelan inowrocławski, ożeniony z Barbarą z Kutna. Po nim majątek odziedziczył jeden z synów, Jan Gosławski ożeniony z Zofią z Zakrzewa, która w 1584 r. – już jako wdowa – przekazała należną jej część posiadłości synom i spadkobiercom, Janowi i Łukaszowi. W wyniku przeprowadzonych w 1602 r. działów, Gosławice z zamkiem przypadły Łukaszowi Gosławskiemu, który sprzedał je w 1615 r.

Nabywcą był Zygmunt z Grudny Grudziński, wojewoda rawski i starosta inowrocławski. Przed 1633 r. posiadłość objął syn Zygmunta, Andrzej z Grudny Grudziński, ożeniony z Anną z Weiherów, córką Dymitra kasztelana gdańskiego, po jego śmierci majątek został sprzedany. Gosławice wraz z zamkiem oraz należącymi do posiadłości wsiami i folwarkami kupił około 1650 r., za 82 tysiące złotych, Wojciech Kadzidłowski, starosta radziejowski i sekretarz królewski. On, bądź jego syn Jan, oddał Gosławice w dzierżawę, a zamek, pozbawiony funkcji siedziby właścicieli dóbr, zaczął popadać w ruinę. Mało prawdopodobne jest również, aby zamieszkał tutaj kolejny właściciel gosławickiej majętności, Józef Korzbok Łącki, podkomorzy kujawski i chorąży królewskich wojsk pancernych. Jego syn i spadkobierca, Maciej Korzbok Łącki, sprzedał w 1791 r. Gosławice Kwileckim.

Zamek wzniesiony w latach 1418-1426 staraniem ówczesnego właściciela, biskupa poznańskiego Andrzeja Łaskarza z rodu Nałęczów, zlokalizowany został na południowo-wschodnim brzegu Jeziora Gosławickiego, na niewielkim nasypie otoczonym fosą. Zbudowana z cegieł na kamienno-ceglanych fundamentach główna budowla zamkowa założona została na planie prostokąta o wymiarach 22 m x 25 m, ustawionego dłuższym bokiem na osi wschód–zachód. Na jej kształt składały się dwa prostokątne, dwukondygnacyjne, nakryte wysokimi dachami, budynki ustawione równolegle wzdłuż krótszych, wschodniej i zachodniej, linii czworoboku, połączone od północy poprzecznym, nieco późniejszym zapewne, skrzydłem. Ujmowały one niewielki, wewnętrzny dziedziniec zamknięty z czwartej strony murem kurtynowym z bramą wjazdową. W zewnętrznych murach budynków, w przyziemiu, znajdowały się otwory strzelnicze. Natomiast wewnątrz były po dwa pomieszczenia na każdej kondygnacji.

Nieco później, lecz jeszcze w XV w., zamek otoczony został wysokimi, ceglanymi murami, obiegającymi prostokątny teren o wymiarach około 38 m x 42 m. W jego narożach znajdowały się nadwieszone cylindryczne wieżyczki połączone zapewne wewnętrznym gankiem. Grubość tych murów nie była jednakowa, największa dochodząca do 2,3 m w odcinku wschodnim – tam wprowadzone zostały dwa otwory strzelnicze przystosowane już do broni palnej. Od strony południowej znajdowała się brama wjazdowa poprzedzona zwodzonym mostem.

Brak wzmianek o późniejszych przebudowach bądź remontach zamku. W końcu XVII w. był już zaniedbany, co więcej, dla pozyskania materiału budowlanego do innych celów, zaczęto rozbierać jego fragmenty. W dokumencie sporządzonym w 1682 r. napisano: […] W Zamku Gosławickim mury miejscami powykowane i powybierane, także żelaza z tych murów powyrywane, a to na potrzebę Ojców Bernardynów Kazmierskich obrócone z rozkazu Ich Mościów Panów Małżonków dzierżawców teyże majętności […].

W XIX w., po kupieniu majętności gosławickiej przez Grudzińskich, resztki murów wykorzystane zostały przy wznoszeniu budynków gospodarczych nowego folwarku, a pozostałości budynku zamkowego zaadaptowano na gorzelnię. W końcu lat 70. XX w. rozpoczęły się prace przy odbudowie zamku. Od 1986 r., w gruntownie odrestaurowanym budynku mieści się konińskie Muzeum Okręgowe.

Adres:
ul. Muzealna 6
62-505 Konin