KOŁO

Miasto powiatowe leżące nad rzeką Wartą, około 30 km na wschód od Konina w Kotlinie Kolskiej. Dzięki swojemu położeniu jest ważnym węzłem drogowym z Europy Zachodniej do Warszawy i dalej Moskwy. Tutaj wychowała się popularna powieściopisarka Stanisława Fleszarowa-Muskat (1919–1989), której ojciec był dyrektorem szkoły i późniejszym burmistrzem.

Historia

Miasto lokował w 1362 r. król Kazimierz Wielki (1333–1370). Było własnością królewską i siedzibą starostwa. Pierwotna dokumentacja wymienia grunty wiejskie pod nazwą Colo. Prawdopodobnie nazwa pochodzi od miejsca wybranego na osadę, któremu charakter obronny nadawało zakole rzeki.
Do XVII w. miasto rozwijało się dzięki atrakcyjnemu usytuowaniu, nastąpił rozwój rzemiosła i handlu, odbywały się zjazdy szlachty na sejmiki generalne prowincji wielkopolskiej. Najazd szwedzki (1655–1660) doprowadził do upadku miasta, które dopiero w XIX w. zaczęło podnosić się z wojennej pożogi za sprawą budowy fabryk przemysłowych.
Po II rozbiorze Polski w 1793 r. miasto przeszło pod zabór pruski. Na krótko wróciło w granice ziem polskich w latach 1794 (Insurekcja Kościuszkowska), kiedy zostało opanowane przez powstańców oraz w okresie Księstwa Warszawskiego (1807–1815). W myśl postanowień pokongresowych Koło funkcjonowało jako część Królestwa Polskiego (1815–1918), zwanego potocznie Kongresówką.
W dwudziestoleciu międzywojennym miasto uzyskało połączenie kolejowe z Poznaniem i Warszawą. Po okresie okupacji hitlerowskiej (1939–1945) Koło zostało wyzwolone 20 stycznia 1945 r. przez żołnierzy radzieckich 1 Frontu Białoruskiego. Obecnie miasto jest ważnym ośrodkiem przemysłowym oraz ośrodkiem szkolnictwa i kultury.

Warto zobaczyć

Około 2,5 km na północny wschód od śródmieścia odnajdujemy ruiny średniowiecznego zamku z 2 połowy XIV w.
Na kolskim rynku stoi ratusz, przebudowany na klasycystyczny w 1 połowie XIX w.
Na południe od rynku możemy zobaczyć kościół Podwyższenia Świętego Krzyża z przełomu XIV i XV w. W środku znajduje się gotycka ambona i kamienna płyta nagrobna Jana z Grabowa, syna sławnego rycerza i symbolu cnót rycerskich – Zawiszy Czarnego.
Godnym uwagi turysty jest kościół pw. Nawiedzenia NMP i klasztor bernardynów z XVIII w. zbudowany w miejscu średniowiecznego,  zniszczonego wylewami rzeki.
Niedaleko kościoła kopiec usypany przez weteranów Powstania Styczniowego (1863) w 1905 r. z pomnikiem na szczycie.
Przy ulicy Żelaznej możemy oglądać zabytek drewnianej architektury świeckiej, służący w XIX w. jako spichlerz do magazynowania zboża.
Kolejnym zabytkiem Koła jest kościół ewangelicko-augsburski pw. Opatrzności Bożej wzniesiony w latach 1882-1883.
Obok zabytkowego dworca kolejowego z dwudziestolecia międzywojennego leży głaz poświęcony pamięci około 80 tysięcy Żydów, którzy byli transportowani tutaj z łódzkiego getta do ośrodka zagłady w Chełmnie nad Nerem.

Więcej:
Mujta Józef Stanisław, Monografia powiatu kolskiego: przeszłość i teraźniejszość, Koło 2007.
Mujta Józef Stanisław, 635 lat Koła, Koło 1997.
www.kolo.pl