GĄSAWA
Niewielka miejscowość na Pałukach w województwie kujawsko - pomorskim , położona w odległości ok. 10 km na południe od Żnina.
Pierwsza wzmianka o Gąsawie pochodzi z 1136 r, kiedy w Bulli gnieźnieńskiej została wymieniona jako własność arcybiskupa gnieźnieńskiego. Przez ponad 500 lat (1388-1934) była miastem (patrz Odznaka Szlakiem Dawnych Miast). W 1227 r. miał tu miejsce zjazd książąt piastowskich brutalnie przerwany przez najazd Świętopełka, w wyniku czego zginął Leszek Biały. Tutaj również w 1600r. przeniesiono Akademię Lubrańskiego w czasie dziesiątkującej Poznań zarazy.
Obiektem, który współcześnie przyciąga turystów wędrujących Szlakiem Piastowskim jest drewniany kościół pw. św. Mikołaja.
Informacje o pierwszej parafii w Gąsawie pochodzą z 1357 r., a wspomniany kościół wybudowano w pierwszej połowie XVII w. z fundacji kanoników regularnych z Trzemeszna. Jest to budowla jednonawowa, orientowana, o konstrukcji zrębowej w ciekawy sposób połączonej z konstrukcją szkieletową. Połączenie to jest wynikiem remontu przeprowadzonego na przełomie XVII i XVIII w. kiedy świątyni groziło zawalenie. Wzniesiono wtedy wokół ścian wieńcowych dodatkową konstrukcję szkieletową, która przejęła ciężar dachu. Jest to ciekawostka, nie spotykana wśród europejskich rozwiązań architektonicznych. W XVIII w. dobudowano szkieletową kruchtę, a w 1817 r. murowaną kaplicę grobową Urszuli i Ignacego Zdebińskich.
Kolejne remonty miały miejsce w połowie XIX w., oraz w latach 1909, 1921-23, 1927-29, 1947 ? i 1998-99. Na zakończenie tego ostatniego odkryto polichromię z początku XVIII w.
Jak to się stało, że przez 150 lat znajdowała się ona pod warstwą tynku?
W połowie XIX w. Gąsawa znajdowała się pod zaborem pruskim. Polacy na różnego rodzaju przedsięwzięcia w tym również na remont czy budowę nowego kościoła musieli uzyskać zgodę władz, które z zasady były nieprzychylne takim działaniom. Kiedy więc nie otrzymano zgody na budowę nowej świątyni, podjęto decyzję o remoncie dotychczasowej. Właśnie w czasie tego remontu pokryto polichromowane ściany grubą warstwą tynku, który na 150 lat skrył unikalne wnętrze kościoła. Zabieg ten prawdopodobnie uchronił malowidła przed zniszczeniem, kiedy w czasie II wojny światowej urządzono tu magazyn zboża.
Polichromie szczelnie wypełniają wnętrze świątyni. Przedstawiają sceny związane z życiem św. Mikołaja i św. Augustyna, a przede wszystkim stanowią ilustrację dla nauki Kościoła dostępną dla niepiśmiennej ludności. Nie znamy autora malowideł, ale sądząc po doskonałości warsztatu można przypuszczać, że był to wysokiej klasy artysta.
Nie mniej cenne niż polichromie jest również wyposażenie kościoła. Z wcześniejszej świątyni pochodzi XVI-wieczna grupa Ukrzyżowania na belce tęczowej. Warto zwrócić uwagę na manierystyczną chrzcielnicę przeniesioną z kościoła Dominikanów z Żninie. W ołtarzu głównym znajduje się cudowny obraz Matki Boskiej Pocieszenia, za sprawą którego kościół w Gąsawie zyskał miano sanktuarium.
Na terenie przykościelnym znajduje się też drewniana dzwonnica wybudowana na przełomie XVIII i XIX w.
Więcej:
http://parafiagasawa.pl/
Adres:
ul. Żnińska 1
88-410 Gąsawa
tel. 052 302 50 30
