Warto zobaczyć
W zachodniej części miasta, nad jez. Jelonek, na skraju Parku Piastowskiego wznosi się kompleks budynków mieszczący muzeum i szkołę – pomnik Tysiąclecia. Na skraju placu wznoszą się spiżowe postacie Mieszka I i Bolesława Chrobrego – dzieło Józefa Kopczyńskiego. W skrzydle środkowym znajduje się Muzeum Początków Państwa Polskiego. Główne wejście do muzeum i zarazem do kompleksu budynku ozdobione jest pocztem orłów polskich – od najdawniejszych po godło współczesne.
Katedra wznosi się na Wzgórzu Lecha, zwanym też Górą Królewską. Na wzgórzu otoczonym od wschodu i południa doliną strumienia, a od zachodu i północy rynną jeziorną zbudowana została pierwsza osada.
Tereny na zachód od Wzgórza Lecha zajmuje zbudowany w latach 1996–97 pl. św. Wojciecha.
Wschodni narożnik ulic Łaskiego i Jeziornej zajmuje pałac arcybiskupi, wzniesiony w latach 1830–36 według planów znanego architekta Karola Fryderyka Schinkla, przebudowany ok. 1928 r. i rozszerzony o skrzydło wschodnie w 1994 r.
Nieco dalej, przy ul. Łaskiego, stoi kilka zabytkowych kanonii, m.in. całkowicie odrestaurowana w 1961 r. kanonia z czerwonych cegieł, pierwotnie zbudowana w 1613 r.
Przed katedrą rozciąga się rozległy plac, na którym stoi pomnik Bolesława Chrobrego, dzieło wybitnego rzeźbiarza wielkopolskiego Marcina Rożka. Pomnik odsłonięto w 1925 r. z okazji 900-lecia koronacji pierwszego króla; zburzony w 1940 r. przez hitlerowców, zrekonstruowany został w 1985 r. według projektu Jerzego Sobocińskiego.
Kilka godnych uwagi obiektów położonych jest w najwyższej części Wzgórza Lecha, na północ od katedry. Niegdyś między katedrą a kościołem św. Jerzego przebiegał wał obronny, oddzielający podgrodzie (z katedrą) od grodu książęcego.
Przy wschodniej części katedry wznosi się zrekonstruowana od fundamentów w latach 1971–75 dzwonnica w formie barokowej. Wisi na niej jeden z najcięższych dzwonów w Polsce – Wielki św. Wojciech, o średnicy 2,08 m i masie 6280 kg. Ponadto na dzwonnicy wiszą cztery mniejsze dzwony rokokowe z 1760 r.
Na zachód od dzwonnicy, między katedrą a kościołem św. Jerzego, znajdują się relikty kaplicy św. Stanisława. Są to resztki okrągłej budowli z apsydami, wzniesionej w 1523 r. przez arcybiskupa Jana Łaskiego jako kaplica grobowa fundatora.
Powyżej wznosi się niewielki kościół św. Jerzego. Gruntownie przebudowany w końcu XVIII w., z wykorzystaniem wtórnie użytych romańskich ciosów. Nad barokowym portalem rzeźba św. Jerzego (Marcin Rożek, 1936).
Za kościołem św. Jerzego znajduje się grupa zabytkowych budowli – kanonii. Największa z nich tzw. kanonia Potockiego, zbudowana w latach 1736–38, została w latach 1983–89 odbudowana od fundamentów. Obecnie mieści się w niej Muzeum Archidiecezji Gnieźnieńskiej. Bogate zbiory zapewniają tej placówce miejsce wśród najciekawszych muzeów kościelnych w Polsce.
