OSTRÓW WIELKOPOLSKI

Miasto powiatowe położone nad rzeką Ołobok na Wysoczyźnie Kaliskiej.położone w odległości ok. 120 km na południe od Poznania.  Ostrów Wielkopolski stanowi znaczący węzeł komunikacyjny w  kraju. Pierwsza linia  kolejowa, powstała w 1875 r., prowadziła z Poznania do Kluczborka i dalej na Górny Śląsk.  W niepodległej Polsce kolej ostrowska zyskała na znaczeniu, znajdując się na głównym szlaku z Warszawy do Wrocławia. Tutaj zdawał maturę pianista Krzysztof Komeda Trzciński (1931–1969), który swoim indywidualnym stylem zapisał się na kartach historii muzyki jazzowej.  

Historia

Nazwa Ostrów Wielkopolski pochodzi od staropolskiego słowa ostrów czyli wyspa i  przymiotnika wielkopolski. Jako miasto zostało wymienione w 1404 r., a niewykluczone, że dużo wcześniej otrzymało prawa lokacyjne. Do XVIII wieku Ostrów nie rozwijał się, stanowiąc głównie ośrodek uprawy roli. Klęski żywiołowe i epidemie spowodowały dominację pobliskich Sulmierzyc, Odolanowa i Raszkowa. Z powodu chęci ograniczenia opłat podatkowych mieszczanie zrezygnowali z praw miejskich w 1711 r. Za sprawą prywatnego właściciela Ostrowa w osobie Jana Przebendowskiego ośrodek otrzymał ponownie prawa miejskie, dzięki którym szybko rozwijał się handel oraz rzemiosło w postaci tkactwa, sukiennictwa.
W wyniku II rozbioru Polski w 1793 r. miasto zostało wchłonięte przez Prusy. W latach 1807–1815 znajdowało się w granicach Księstwa Warszawskiego. Po okresie istnienia namiastki wolnej Polski, Ostrów przeszedł ponownie pod władanie zachodniego zaborcy. W tym czasie stacjonowało tutaj sporo żołnierzy pruskich z powodu bliskości granicy z Rosją, do której należały ziemie nowo utworzonego Królestwa Polskiego (1815–1918).
W XIX stuleciu uruchomiono pierwszą linię kolejową, by w kolejnych latach dodawać następne. Pod koniec tegoż wieku Ostrów był już jednym z ważniejszych miast wielkopolskich. Spod jarzma zaborcy miasto zostało wyzwolone już 31 stycznia 1918 r., by podczas działań bojowych Powstania Wielkopolskiego (1918–1919) stać się dogodnym miejscem do stacjonowania dowództwa frontu południowego. Warto dodać, że w listopadzie 2008 r. minęła 90. rocznica powstania Republiki Ostrowskiej. Twórcy idei narodowej opowiedzieli się za przynależnością tych ziem do Polski. Ostrowianie szczycą się pierwszeństwem przygotowania i namiastką wolności już w listopadzie 1918 r. W okresie okupacji Ostrów był istotnym ośrodkiem konspiracji. 24–25 stycznia 1945 r. obok żołnierzy radzieckich 1 Frontu Ukraińskiego miasto wyzwoliły oddziały polskiej Ochotniczej Obrony Miasta.
Obecnie jest ważnym ośrodkiem przemysłowym, np. jedne z największych w kraju Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego (aktualnie Europejskie Konsorcjum Kolejowe WAGON Sp. z o.o.) oraz węzłem kolejowym.

Warto zobaczyć

Na środku rynku ratusz z 1824 r. zaprojektowany na zlecenie ówczesnego właściciela Antoniego Radziwiłła.  W latach 1977–1986 budynek został odremontowany i obecnie mieści się w nim Muzeum Miasta Ostrowa Wielkopolskiego. Przed ratuszem w 2009 r. ustawiono ławeczkę - pomnik Stefana Rowińskiego - pierwszego burmistrza miasta po odzyskaniu niepodległości. Na ratuszu tablica poświęcona ochotnikom walczącym o wyzwolenie miasta w styczniu 1945 r.
Na północ od rynku szachulcowy kościół poewangelicki NMP Królowej Polski z 1788 r.
Na południowy wschód od rynku przyciąga uwagę monumentalny neoromański kościół św. Stanisława z lat 1905–1907. Warto dodać, że świątynię projektował Sylwester Pajzderski, a zmodyfikował Roger Sławski (1871-1963). Między innymi na wyposażenie kościoła składają się rzeźby Władysława Marcinkowskiego i Marcina Rożka. Od 1992 r. kościół ten podniesiono do miana konkatedry diecezji kaliskiej.
Przy ulicy Gimnazjalnej 9 budynek XIX-wiecznej „Wielkopolskiej Szkoły Edukacji Narodowej” jak nazywano powstałe gimnazjum. Obecnie mieści się tutaj I Liceum Ogólnokształcące im. ks. Jana Kampałły  i Wojciecha Lipskiego.
Przy ulicy Raszkowskiej 21 odnajdujemy dawną synagogę z lat 1857–1860 z dwoma cebulastymi hełmami na wieżach. Warto nadmienić, że w XIX stuleciu Żydzi stanowili znaczną, bo 30% grupę wyznaniową w mieście.
Na zabytkowym cmentarzu farnym, który jest jednym z najstarszych ciągle działających miejsc pochówku w Polsce, spoczywają uczestnicy powstań narodowych, a także zasłużony Augustyn Szamarzewski (1832–1891) — ksiądz i działacz społeczny w okresie zaborów.

Ostrów Wielkopolski można również zwiedzać z audioprzewodnikiem, który można pobrać ze strony: http://umostrow.pl/ostrowski-trakt-kultury.html

Więcej:
Banach Witold, Historia Ostrowa Wielkopolskiego na każdy dzień, Ostrów Wielkopolski 2004.
Suszycki Wojciech, Ostrów Wielkopolski i obrzeża: krótki przewodnik, Ostrów Wielkopolski 2003.
www.ostrow-wielkopolski.um.gov.pl