KALISZ 

Miasto położone na Wysoczyźnie Kaliskiej nad rzeką Prosną, drugie co do wielkości w województwie wielkopolskim, liczy ok. 110 tys. mieszkańców; powiat grodzki i siedziba powiatu ziemskiego.

Historia

W dziejach świata nazwa Kalisia po raz pierwszy zostaje wymieniona w II stuleciu naszej ery w dziele greckiego uczonego Klaudiusza Ptolemeusza. Zbiór osad określanych tą nazwą leżał na starożytnym szlaku bursztynowym.
Wczesnośredniowieczny Kalisz powstał w południowej części dzisiejszego założenia - na Zawodziu. Swój rozkwit w 2 poł. XII stulecia ośrodek zawdzięczał opiece księcia wielkopolskiego Mieszka III Starego. O ambicjach władcy świadczyła romańska kolegiata św. Pawła, jej odbudowany zarys jest dziś najważniejszym elementem zrekonstruowanego grodziska. W XIII w. książę śląski Henryk Brodaty przeniósł gród na drugi brzeg Prosny. Rozwijający się w nowym miejscu ośrodek dał początek współczesnemu miastu. Lokacja na prawie magdeburskim ok. 1257 r. wyznacza drugą po starożytnej  datę urodzin Kalisza. Z tego okresu pochodzi do dzisiaj dobrze zachowana i świetnie widoczna z wieży ratuszowej siatka ulic najstarszej części. Średniowieczny rodowód noszą znamienite świątynie: kościół pw. św. Stanisława, biskupa męczennika, katedra św. Mikołaja oraz kolegiata Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny - Bazylika św. Józefa. Pierwsza z nich fundowana dla franciszkanów w 1256 r. była prezentem ślubnym Bolesława Pobożnego dla młodziutkiej żony Jolanty, późniejszej błogosławionej. Władca osiem lat później wydał słynny Statut Kaliski, czyli zbiór praw dla Żydów wielkopolskich. Kościół św. Mikołaja należał pierwotnie do kanoników lateraneńskich; wyniesiony w 1992 r. przez Jana Pawła II do rangi katedry nowo utworzonej diecezji, przez wieki pełnił rolę skarbca duchowej i materialnej spuścizny kaliszan. Kolegiata z kaplicą cudownego obrazu św. Rodziny od końca XVIII w. jest najważniejszym w Polsce miejscem kultu św. Józefa. Wyraźnie rysujące się w pejzażu bryły trzech świątyń, wyznaczają obszar średniowiecznego Kalisza: miasta dumnego, bogatego, chętnie odwiedzanego przez królów. W jego północno-wschodniej części Kazimierz Wielki kazał wybudować zamek, w przyszłości ulubioną rezydencję Władysława Jagiełły. W Kaliszu w 1343 r. Kazimierz zawarł pokój z krzyżakami. Za czasów tego samego władcy mury obronne miasta osiągnęły imponującą formę. Fragmenty dawnych fortyfikacji z najlepiej zachowaną basztą więzienną, zwaną Dorotką, dzisiaj ubarwiają przestrzeń kilku ulic. O swoim dobrostanie miasto przekonywało siedzibą władz; pierwszy gmach magistratu stanął na rynku już w trzeciej dekadzie XV w. Znany jedynie z przekazów ikonograficznych gotycko-renesansowy ratusz aż do XVIII w. wyróżniał się jedną z najwyższych w Europie wież. Od średniowiecza kształtuje się obraz dzielnicy żydowskiej z synagogą, szpitalem i jatkami koszernymi, której oś główną wyznaczała ul. Złota.