Nowe budowle wznosili w Wielkopolsce murarze cechowi, realizując najczęściej projekty opracowane przez architektów. W 1 połowie XVII w. Opalińscy sprowadzili z Padwy Krzysztofa Bonadurę starszego, który wycisnął niezatarte piętno na architekturze wielkopolskiej pierwszej fazy baroku. Wiele budowli na terenie Wielkopolski było projektowanych i realizowanych przez architektów przybyłych z Włoch na przełomie XVII i XVIII w.: Andrzeja, Jana i Jerzego Catenazzich (pochodzących z włoskiej części Szwajcarii) oraz niewątpliwie jednego z najwybitniejszych spośród działających w Polsce architektów baroku, twórcę wielkich kopuł – Pompeo Ferrariego (rodem z Rzymu). Wielkopolscy inwestorzy do budowy swych rezydencji angażowali też architektów działających w Warszawie: Tylmana van Gamerena i Józefa Szymona Belottiego. W południowej Wielkopolsce pracowało wielu artystów i rzemieślników ze Śląska; także śląskie klasztory „wypożyczały” wielkopolskich znakomitych artystów, takich jak malarze Jerzy Wilhelm Neunhertz czy znani z Gostynia Ignacy Provisore i Jan Siegwitz.
Przyjmowanie się w Rzeczypospolitej postanowień soboru trydenckiego (1545-63) spowodowało, że wiek XVII był okresem wzmożonej działalności zakonów, zarówno już zadomowionych w Wielkopolsce, jak i nowych. Jeden z najstarszych klasztorów jezuickich w Polsce wybudowano w stylu wczesnego baroku w Kaliszu (w latach 1583-96). Jego projektantem był włoski architekt Jan Maria Bernardoni. Pośrodku zespołu klasztornego znajduje się kościół, którego fasada, niewydzielona z linii sąsiednich budynków, umieszczona jest w sposób typowy dla baroku – na osi prowadzącej doń ulicy. Najcenniejszym zabytkiem w kościele jest wczesnobarokowy nagrobek prymasa Stanisława Karnkowskiego, fundatora całego zespołu.
Zespół klasztorny w Lubiniu (powiat kościański) stanowi dziś siedzibę jednej z dwóch wspólnot benedyktyńskich w Polsce. W czasie XVIII-wiecznej przebudowy wcześniejszej budowli dodano dwie kaplice, nadając kościołowi Narodzenia NMP charakterystyczny dla baroku plan krzyża łacińskiego (in modum crucis). W odróżnieniu od skromnej nawy z pozostałościami romańskimi, architekturę innych części kościoła cechuje barokowy przepych, podkreślany polichromią głoszącą chwałę Maryi.
